Diğer adları : Retikülosit Sayısı Retikülosit İndeksi Düzeltilmiş Retikülosit Sayısı
Resmi adı : Retikülosit Sayısı

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Kemik iliğinin kırmızı kan hücreleri üretme fonksiyonunun değerlendirilmesine; aneminin kan kaybına mı yoksa kırmızı kan hücresi üretimindeki azalmaya mı bağlı olduğu ayrımını yapmaya; kemoterapi, kemik iliği nakli veya demir eksikliği anemisi sonrası normal kemik iliği fonksiyonlarının geri dönüşü ve kemik iliğinin yanıtını değerlendirmeye yardımcı olmak için bu test yapılır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
Kırmızı kan hücreleri sayısı, hemoglobin ve hematokritinizin azaldığı veya arttığı durumlarda, doktorunuz kemik iliği fonksiyonunu değerlendirmek istediğinde bu test yapılır.

Gerekli Numune Nedir?
Bir kol damarınızdan iğneyle alınan kan numunesi kullanılır. Bazen bebeğin bir el parmağı veya topuğu iğneyle delinerek kan numunesi alınır.

Test için Hazırlık Gerekir mi?
Test için hazırlık yapılması gerekmemektedir.

Ne test edilmektedir?
Retikülositler olgunlaşmamış kırmızı kan hücreleridir. Kemik iliğinde kök hücreleri farklılaşıp eritrosit gelişmesine, retikülositler ve son olarak olgunlaşmış kırmızı kan hücrelerine dönüşür. Kırmızı kan hücrelerinin çoğu kemik iliğinden kana salınmadan önce tamamen olgunlaşmış olmalarına rağmen dolaşımdaki kırmızı kan hücrelerinin yaklaşık % 0,5-2’si retikülositlerden ibaret olacaktır. Bu test kandaki retikülositlerin sayı ve yüzdesini ölçtüğü gibi kemik iliğinde kırmızı kan hücrelerinin üretiminin bir göstergesidir.

Normalde kırmızı kan hücrelerinin ömrü 120 gündür. Vücut eski kırmızı kan hücrelerini sürekli olarak dolaşımdan atıp kemik iliğinde yenilerini üreterek sayılarını sabit düzeyde tutmaya çalışmaktadır. Bu istkrarlı durum kırmızı kan hücreleri kaybında artış ve üretiminde azalmayla bozulunca anemi gelişecektir. Akut veya kronik kanama (hemoraji ) veya hemoliz kırmızı kan hücrelerinin artan kaybına bağlı olabilr. Vücut kırmızı kan hücrelerinin üretim hızını artırarak bu kaybı telafi etmektedir. Bu telafi süreci oluştuğunda kandaki retikülositlerin sayı ve yüzdesi, yeterli sayıda kırmızı kan hücresine, bir denge durumuna veya kemik iliğinin üretim kapasitesine ulaşılana kadar artar.

Kemik iliği normal işlev görmediğinde aplastik anemi gibi bir kemik iliği bozukluğu, kanserin ışın veya ilaç tedavisi gibi değişik nedenlerle kemik iliğinin baskılanması, eritropoetin eksikliği , demir, B12 vitamini veya folat gibi besleyici madde yetersizliğinde kırmızı kan hücreleri üretimi yetersizleşebilir. Bu azalmış üretim dolaşımda kırmızı kan hücreleri, hemoglobin ve oksijen taşıma kapasitesi ve hematokritte azalmaya yol açmaktadır. Ayrıca eski kırmızı kan hücreleri dolaşımdan atılmasına rağmen tam olarak yerine konmadığından retikülosit sayısı da azalmaktadır.

Bazen aşırı kırmızı kan hücresi üretimi nedeniyle hem retikülosit hem de kırmızı kan hücre sayısı artacaktır. Bu yüksek düzeyler uygun olmayan artmış eritropoetin üretimi, uzun süre kırmızı kan hücre sayıısnda artışa neden olan bozukluklar (polisitemi vera) ve sigara içimi gibi değişik nedenlere bağlı olabilir.

Test için numune nasıl toplanır?
Bir kol damarınızdan iğneyle alınan alınan kan numunesi kullanılır.Bazen bir bebeğin el parmağı veya topuğun delinmesiyle elde edilen kan numunesi kullanılır.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Test için hazırlık yapılması gerekmemektedir.

Nasıl kullanılır?
Kemik iliğinin vücudun kırmızı kan hücresi gereksinmesine yeterince yanıt verip vermediğini anlamak ve anemi nedeninin belirlemesine ve farklı tiplerinin sınıflandırılmasına yardımcı olmak için bu test yapılmaktadır. Retikülositlerin yüzdesini hesaplamak için retikülositlerin sayısının kırmızı kan hücrelerinin sayısıyla karşılaştırılması gerektiğinden bu test kırmızı kan hücresi sayımıyla birlikte istenmektedir. Aneminin şiddet derecesini değerlendirmek için genellikle bir hemoglobin ve/veya hematokrit testi istenir..

Tam kan sayımının bileşenleri olarak sıklıkla kırmızı kan hücresi, hemoglobin ve hematokrit testleri istenir. Tam kan sayımı genellikle kırmızı kan hücrelerinin büyüklüğü, hacmi ve şekli gibi karakteristik özelliklerini değerlendirmektedir. Bu sonuçlara dayanarak kırmızı kan hücrelerinin daha ileri incelemesi için retikülosit sayımı istenebilir. Retikülositler, olgunlaşmış kırmızı kan hücrelerinde bulunmayan karakteristik bir özellik olarak artık genetik materyal (RNA) içermesiyle olgunlaşmış kırmızı kan hücrelerinden ayırt edilebilir. Dolaşımdaki retikülositler genellikle bir ila iki gün içinde RNA’larını kaybederek olgunlaşmış kırmızı kan hücrelerine dönüşürler.

Ne zaman istenir?
Kırmızı kan hücreniz ve/veya hemoglobin ve hematokritiniz azalmış ve doktorunuz kemik iliğinizin işlevlerini eğerlendirmek istediğinde retikülosit sayımı istenebilir. Herhangi bir belirgin hastalık belirtiniz yoksa rutin kan testleriniz sırasında bu bulgular saptanabilir. Solukluk, yorgunluk, güçsüzlük, nefes darlığı ve/veya dışkıda kan gibi hastalık belirtileriniz olduğunda testler istenebilir.

Bilinen bir demir veya B12 vitamini veya folat eksikliği, böbrek hastalığınız , ilaç tedavisi veya kemik iliği nakline bağlı kemik iliği baskılanmanız varsa ve/veya eritropoietin almaktaysanız, kemik iliği fonksiyonunu ve tedaviye yanıtı izleme amacıyla doktorunuz belli aralarla kırmızı kan hücresi sayısı, hematokrit ve hemoglobinle birlikte retikülosit sayımını isteyebilir.

Kırmızı kan hücre sayınız, hemoglobin ve hematokritiniz arttığında aşırı kırmızı kan hücresi yapımının hız ve derecesini belirlemeye yardımcı olmak için retikülosit sayımı istenebilir.

Test sonucu ne anlama gelir?
Doktorunuz kemik iliğinin uygun yanıt verip vermediğine bakar, kemik iliğinizin kırmızı kan hücresi üretimine artan gereksinme olduğunda gerektiği gibi reaksiyon gösterdiğini doğrulamaya çalışır.

Sağlıklı kişide retikülosit yüzdesi esasen değişmemektedir. Kırmızı kan hücresi ve hematokrit azaldığında toplam kırmızı kan hücresi sayısına göre retikülosit yüzdesinin yükseldiği görülebilir. Kemik iliği fonksiyonunun daha doğru bir değerlendirmesini elde etmek için hesaplanmış retikülosit yüzdesi (%) sıklıkla düzeltilmiş retikülosit sayısı veya bir retikülosit indeksiyle (RI) düzeltilir. Bu hesaplama hastanın hematokrit değerini normal hematokrit değeriyle karşılaştırır. Retikülositin olgunlaşmama derecesini düzeltme amacıyla bazen retikülosit yapım indeksi (RYİ) denilen ilave bir hesaplama yapılır. RPI, retikülositlerin kemik iliğinden salınma hızı ve kan dolaşımında olgunlaşma süresini yansıtır. RYİ ve olgunlaşma zamanı hematokritle birlikte değişmektedir.

Retikülosit (%) = [Retikülosit Sayısı/Kırmızı Kan Hücresi sayısı] x 100

Retikülosit İndeksi = Retikülosit sayısı (%) x [Ölçülen Hematokrit / Normal hematokrit]

Retikülosit Yapım İndeksi = (Retikülosit İndeksi) x (1/Olgunlaşma Zamanı)

Bazı otomatik retikülosit sayımları olgunlaşmamış retikülosit fraksiyonu ve ortalama retikülosit hacmini (MRV) bildirebilir. Şu anda bunlar esasen araştırma parametreleridir. Retikülosit sayısı o anki kemik iliği aktivitesinin bir yansımasıdır. Kemik iliğiniz artan kırmızı kan hücresi gereksinmesine uygun yanıt veriyorsa kemik iliği daha çok sayıda olgunlaşmamış kırmızı kan hücresinin erkenden salımına olanak sağlayarak kandaki retikülositlerin sayısını artıracaktır.

Yüksek retikülosit yüzdesi aşağıdaki durumları gösterebilir:

Kanama. Kanamanız varsa (hemoraji), kırmızı kan hücre kaybını telafi etme çabasıyla birkaç gün sonra retikülosit sayısı artacaktır. Kronik kaybınız varsa kemik iliği yeni kırmızı kan hücresi talebine yetişmek için retikülosit sayısını yüksek düzeyde tutacaktır.
Hemolitik anemi
Yenidoğanın hemolitik hastalığı
Kemik iliğiniz hücre yetiştiremediği veya normal olarak fonksiyon görmediği zaman gereksinmeye rağmen retikülositlerin sayısı normal düzeyde veya hafifçe yükselmiş olabilir. Ancak sonuçta üretim yeterli olmadığından sayıları azalacaktır. Anemik olmanıza rağmen retikülositlerin sayısı yükselmediğinden bir ölçüde kemik iliği işlev bozukluğu veya yetmezliği ve/veya eritropoetin eksikliğinin mevcut olması mümkündür.

Aşağıdaki durumlarda retikülosit yüzdelerinde azalma görülebilir:

Demir eksikliği anemisi
Pernisiyöz anemi veya folik asit eksikliği
Aplastik anemi
Işın tedavisi
Enfeksiyon veya kanserin neden olduğu kemik iliği yetmezliği
Retikülosit sayısı belli bir hastalık için doğrudan tanısal değer taşımadığı gibi yalnızca olabilecek olaylar hakkında bir ipucu vermektedir. İleri araştırmaların gerekli olabildiğine işaret ettiği gibi tedavinin etkinliğini izleme aracı olarak kullanılabilir.

Kemoterapi, kemik iliği nakli, demir, B12 vitamini veya folat yetersizliği tedavisi sonrası retikülosit sayıları artarsa kemik iliğinde kırmızı kan hücresi yapımı düzelmeye başlar. Aşırı kırmızı kan hücresi yapımına neden olan koşullarda hemoglobin düzeyi ve hematokrit yüzdesi artacaktır.

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Yüksek irtifalara çıkan hastalar, vücutları bulundukları yerin daha düşük oksijen içeriğine uyum sağladığı için yüksek retikülosit sayılarına sahip olabilir. Sigara içenlerde de kırmızı kan hücreleri ve retikülositlerin artmış olduğu görülebilir.

Gebelik sırasında retikülosit sayıları artabilmektedir. Yenidoğanlarda retikülositler daha yüksek yüzdede olmalarına rağmen birkaç hafta içinde erişkinlerdekine yakın düzeylere düşer.

Eskiden özel olarak boyanmış lam mikroskop altında incelenir, birçok görme alanında retikülositler sayılırdı. Bu yöntem halen kullanılmakla birlikte bunun yerine daha fazla sayıda hücrenin sayılmasına olanak tanıyan otomatik sayım yöntemi geçmiş ve retikülosit sayımlarının doğruluk derecesi artmıştır.

Kırmızı kan hücresi veya tam kan sayımının yapıldığı tüpteki kan numunesiyle retikülosit sayımı da yapılabilir mi?
Yapılabilir. Rutin kan testi sırasında anemi saptanırsa, aynı gün gerçekleştirilebildiği takdirde doktor aynı tüpteki kan numunesiyle ilave testler (retikülosit sayısı dahil olmak üzere) isteyebilir.

Kan nakli retikülosit sonuçlarını olumsuz etkileyecek mi?
Etkileyecektir. Doktorunuz, kan nakli için retikülosit sayımı yaptırmadan önce ne kadar süre beklemeniz gerektiğini belirleyecektir.

Doktorum kemik iliğimdeki hücre üretimini başka nasıl değerlendirebilir?
Bazı olgularda mikroskobik değerlendirme yapma amacıyla kemik iliği numunesi almak için kemik iliği aspirasyonu denilen bir işlem uygulanabilir. Bazen bu işlem doktorun kemik iliğinin ne derece iyi işlev gördüğünü belirlemesinin en iyi yöntemini oluşturur.

Kaynakça : labtestsonline