Çocukluk döneminde ortaya çıkan ve ömür boyu tedavi ve takip gerektiren kemik ve eklem hastalıklarından biri olan Perthes hastalığı, genellikle 4-10 yaş aralığındaki çocuklarda görülen, yürürken aksama ve topallama gibi sorunlarla kendisini belli eden bir hastalıktır. Erkek çocuklarında görülme sıklığı daha yüksek olan bu hastalıkta erken teşhis çok büyük önem taşır. Büyüme döneminde bulunan çocuklarda hastalığın erken teşhis edilmesi ve tedavi sürecinin bir an önce başlatılması, ileride hastalığın daha ciddi boyutlara gelmesini önlemeye ve sağlıklı büyüme ve gelişmenin sağlanmasına yardımcı olan en önemli unsurlardandır. Bu hastalık, tam olarak bilinmeyen nedenler sonucunda uyluk kemiğinin kalça ile birleştiği noktada kemik dokusunun harap olması ile gelişen önemli bir çocukluk çağı ortopedi hastalığıdır. Tıp literatüründe Legg-Calvé-Perthes hastalığı olarak da bilinen bu hastalık çocukluktan yetişkinliğe ve yaşlılık dönemine kadar sürekli ve detaylı tıbbi takip gerektirir.

Perthes hastalığı nedir?

Perthes hastalığı, Çocuk Ortopedisi alanında son yıllarda daha yaygın olarak görülmeye başlanan çocukluk çağına özgü bir kalça hastalığıdır. Hastalık, femur adı verilen uyluk kemiğinin baş kısmında bilinmeyen bir sebeple kan dolaşımının bozulması ve buna bağlı olarak kemik dokusu ölümünün gerçekleşmesi ile karakterizedir. Çok yaygın bir hastalık olmayıp her 10.000 çocuktan birinde görülür. Perthes genellikle tek bir uyluğu etkilerken bazı vakalarda her iki tarafta da geliştiğine rastlanır ve bu durum farklı hastalıklarla karıştırılmasına neden olabilir. 1,5 yaşından 15 yaşına kadar her yaştaki çocukta görülme olasılığı vardır fakat en yaygın olarak görüldüğü yaş aralığı 4 ila 10 yaş arasıdır. Erkek çocuklarda kız çocuklara oranla 4 kat daha sık görülen hastalıkta genellikle yürüme sırasında aksama, kalça ve diz bölgesinde oluşan ağrılar ile hekime başvurulur. Yapılacak olan tanı testleri sonucunda Perthes tanısı alan çocuklarda ömür boyu tedavi ve takip gereklidir. Hastalığın tamamen iyileşmesi uzun yıllar alabilir. Hastalığın ortaya çıkışı, ilerlemesi, iyileşme süreci ve iyileştikten sonraki süreçte sürekli olarak hastalar muayeneden geçmeli ve hastalığın boyutu, hasta iyileşti ise yeniden nüks olup olmadığı gibi hususlar belirli aralıklarla incelenmelidir. Hastalığa bağlı olarak çocuklarda kalça bölgesinde şekil bozuklukları, kıkırdak doku hasarı ve femur kısalığı gibi sorunlar gelişebilir.

Perthes hastalığı belirtileri nelerdir?

Perthes hastalığının başlangıç dönemindeki belirtileri oldukça hafiftir ve bu nedenle çocuklar veya ebeveynler tarafından çoğunlukla önemsenmez. Kimi zaman belirti vermeyebilirken bazen de hafif diz ve kalça ağrısı şeklinde kendini belli edebilir. Hastalık ilerledikçe belirtilerin de şiddeti artar. Perthes hastalığının yaygın olarak görülen belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Kalça ve diz bölgesinde ağrı
• Topallama
• Bacaklarda şişme
• Bacak çapında incelme
• Bacak kısalığı
• Eklem hareketlerinde güçlük

Yukarıdaki belirtiler hastalığa ilişkin en yaygın görülen belirtiler olmakla birlikte görülen semptomlar olgudan olguya değişkenlik göstermektedir. Buna ek olarak hastalık sürecinde görülen belirtiler dönem dönem şiddetlenip hafifleyebilir. Perthes hastalığı, bazı durumlarda semptomların belirgin olmayışı nedeniyle hasta ve ebeveynler tarafından fark edilemediği için özellikle çocukluk döneminde nedensiz şekilde oluşan ağrılar için mutlaka bir çocuk ortopedisti muayenesi yaptırılmalıdır.

Perthes hastalığı nedenleri nelerdir?

Perthes hastalığının kesin olarak sebebi bilinmemektedir. Hastalığın oluşumunda rol oynayan etkenlerin araştırılmasına yönelik araştırmalar devam etmekte olup bu hastalığın oluşum riskini artırdığı düşünülen bazı nedenler şunlardır:

• Erkek cinsiyet
• Çocukluk döneminde aşırı hareketlilik
• Minyon tipli vücut yapısı
• Pıhtılaşma bozukluğu
• Kemik yapımında görev alan kalsiyum, fosfor gibi minerallerin yetersizliği
• Hormonal bozukluklar
• Kalça kemiğinde meydana gelen burkulma, zedelenme benzeri yaralanmalar
• Sigara içilen ortamda yetişme
• Düşük doğum ağırlığı ile dünyaya gelme
• Genetik yatkınlık

Yukarıda verilen nedenlerle birlikte Asya ve Avrupa kıtalarında bulunan ırklarda ve sosyo-ekonomik düzeyi düşük olan ülkelerde yaşayan kişilerde Perthes hastalığına yakalanma sıklığının daha yüksek olduğu bildirilmektedir. Buna ek olarak yukarıda belirtilen nedenler hastalığın birebir nedeni olmayıp yalnızca risk faktörü olarak değerlendirilen etkenlerdir.

Perthes hastalığı teşhisi nasıl konulur?

Perthes hastalığının tanısı, alanında uzman bir Çocuk Ortopedisti tarafından yapılacak olan detaylı muayene sonucunda hastanın öyküsü, fiziksel muayene bulguları ve radyolojik görüntülerin bir arada değerlendirilmesi sonucunda konulur. Hastaların büyük bir kısmında teşhisin koyulması için MR (manyetik rezonans) ve Tomografi gibi yöntemlere ihtiyaç duyulmamakla birlikte bazı erken dönem olgularda tanıyı desteklemek amacıyla bu yöntemlerin de uygulanması gerekebilir. Hastalığın belirli bir seviyeye ulaştığı olguların birçoğunda muayene esnasında eklem hareketlerinde kısıtlılık ve ağrı hissiyatının oluştuğu görülür ve röntgen sonuçlarının incelenmesi tanının koyulabilmesi için yeterli olur. Kalça bölgesinde ağrı sorunu olan bir çocukta diğer radyolojik bulgularda herhangi bir sorun görülmemesine rağmen ağrı ve şikayetlerin 10 günden uzun sürmesi durumunda Perthes hastalığının var olması ihtimali göz önünde bulundurularak MR incelemesi mutlaka yapılmalıdır. Bu incelemeler sonucunda Perthes hastalığı teşhisi koyulan bireylerde tedavi süreci derhal başlatılarak titizlikle planlanmalıdır.

Perthes hastalığının evreleri

Hastalık, temelde 4 evre şeklinde gelişir ve ilerler. Birinci evrede genellikle hastada herhangi bir belirti gözlenmez ve bu aşamada hastalık yalnızca farklı bir amaçla yapılan radyolojik görüntülemeler esnasında tespit edilebilir. Yukarıda da belirtilen erken dönem belirtilerinin gözlemlenmeye başladığı evre, hastalığın ikinci evresidir. Genellikle hastanın hekime başvurduğu evre de bu evredir. Üçüncü evrenin sonlarına doğru uyluk kemiği başının belirli bir kısmında veya tamamında kemik dokusu ölümü belirgin bir şekilde gözlenir. Vücudun ölü dokuları yenileme özelliği kemik dokusu için de geçerlidir. Fakat bu esnada femur başının kalça ekleminde bulunan yuvası içerisinde kalmasını sağlamak gerekir. Tedavi sürecindeki amaç bunu sağlamak ve aynı zamanda vücudun ölü kemik dokusunu yenilemesini desteklemektir.

Perthes hastalığı tedavi yöntemleri nelerdir?

Perthes hastalığında tedavi yöntemi ve sürecin detayları çocuk ortopedisi uzmanı tarafından yapılacak olan detaylı muayene ve tanı testlerinin incelenmesi sonucunda hastanın yaşı, hastalığın derecesi gibi faktörler göz önünde bulundurularak kişiye özgü planlanır. Hastalığın erken teşhis edilmesi, başarı oranının artırılması ve tedavi sürecinin kolaylaştırılabilmesi adına büyük bir öneme sahiptir. Hastalığın erken dönemde teşhis edildiği durumlarda çocukta kemik yaşı 6’nın altında ve eklem hareketlerinde büyük bir sorun yok ise hasta, çocuk ortopedisti tarafından düzenli takip edilmelidir. Özellikle çocukların fiziksel anlamda ileri yaşlara oranla çok daha aktif oldukları bu yaşlarda tedavi süreci çocuğun hareketlerini önemli ölçüde kısıtlayacaktır. Hastalar ayağın üzerine basıp yürüyebilse de sportif faaliyetlerle ilgilenmeleri genellikle yasaklanır. Ağrıların yoğunlaştığı dönemlerde hekim tarafından genellikle istirahat önerilir ve bu süreçte gerekli ilaç tedavileri uygulanır. Hastalığın tedavisinde temel hedef, eklem açıklığının korunması ve femur baş kısmının küresel şekilde gelişiminin sağlanmasıdır. Femur başının kalça eklemi içerisindeki yuvasında tutulması için gerekli görülen durumlarda cerrahi operasyonlar uygulanabilir. Hastalığın teşhisinin geç koyulabildiği ileri evre olgular başta olmak üzere bazı durumlarda fizik tedavi uygulamaları önerilebilir.

Tedavi süreci çocukta kemik gelişimi tam anlamıyla sona erene kadar devam eder ve bu süreç uzun yıllar alabilir. Hastalığın iyileşmesi durumunda çocuk yetişkinlik dönemine ulaştığında herhangi bir sorun yaşamaz fakat 50’li yaşlardan itibaren kireçlenme sorunu yaşama olasılığı yüksektir. Eğer siz de çocuğunuzda Perthes hastalığının olabileceğini düşünüyorsanız bir sağlık kuruluşuna başvurarak çocuk ortopedistinden randevu alabilirsiniz.

Kaynak Bilgisi : MedicalPark