Kan Kültürü Testi Nedir? Ne Anlama Geliyor
Diğer adları : Kan kültürü, bakteriyel, mantar ve/veya ARB
Resmi adı : Kan Kültürü
Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Sistemik bir enfeksiyonun varlığını kontrol etmek, kandaki mikroorganizmaları saptamak ve tanımlamak için bu test yapılır.
Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
Kaynağı bilinmeyen ateş, üşüme-titremeler, yorgunluk ve lökosit sayımında artış gibi sepsis belirtileri veya bulguları saptandığında bu test yapılır.
Gerekli Numune Nedir?
Kolunuzun farklı damarlarından belli aralıklarla alınan iki veya daha fazla sayıda kan örneğinde bu test yapılır.
Test için Hazırlık Gerekir mi?
Test için hazırlık yapmak gerekmemektedir.
Ne test edilmektedir?
Kandaki bakteriler ve maya mantarlarını saptamak ve tanımlamak için kan kültürleri yapılır. Kan dolaşımındaki enfeksiyonlara en çok bakteriler (bakteriyemi), ayrıca maya mantarları veya başka mantarlar veya bir virüs neden olmaktadır. İnfeksiyon kaynağı tipik olarak vücut içinde belli bir yerdir. Kişinin bağışıklık sistemi infeksiyonu oluştuğu yerde sınırlayamazsa, örneğin idrar yolu enfeksiyonundan mesaneyi ve böbrekleri koruyamazsa infeksiyon kan dolaşımı yoluyla vücut içine yayılarak diğer organlara bulaşır, ciddi ve bazen yaşamı tehdit eden sistemik infeksiyona neden olur.
Septisemi ve sepsis bazen birbirleriinin yerine kullanılmaktadır. Septisemi kan infeksiyonunu ifade etmesine karşın sepsis vücudun enfeksiyona ciddi, karşı konulmaz ve bazen yaşamı tehdit eden yanıtını, temsil etmektedir.
Endokardit, kalp ve/veya kalp kapaklarının içindeki dokunun kanla dolaşan infeksiyonun neden olduğu enfeksiyonudur. Protez kalp kapakçığı ve protez eklem ameliyatı olanlarda daha sık görülsede bu enfeksiyon yaygın olarak görülmez.Lösemi ve HIV / AIDS gibi altta yatan hastalıklarla veya kemoterapi için verilen bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlarla bağışıklık sistemi zayıflayan kişilerin bağışıklık sistemi daha büyük bir risk altında olup kana ara sıra giren mikroorganizmaları öldürme kapasiteleri azalmıştır. İntravenöz ilaç kullanımı, intravenöz kateterler ve cerrahi drenler yoluyla bakteriler ve maya mantarları doğrudan kan dolaşımına girebilir.
Kültürler için alınan kan örnekleri oksijeni tercih eden (aeroplar) veya oksijeni azaltılmış ortamda yaşayan (anaeroplar) mikroorganizmaların üremesini destekleyecek ve saptanmasına olanak tanıyacak besleyici maddeler içeren şişelere alınır. Belli zaman aralıklarında veya farklı venlerden birçok örnek toplanmıştır. Az sayıda bulunabilen veya kan dolaşımına ara ara salınabilen mikroorganizmaların saptanmasında yardımcı olmak için kültür yapılır. Ayrıca saptanan mikroorganizmaların infeksiyona neden olan mikroorganizmalar olduğundan ve ortamı kirleten (kontaminan) olmadığından emin olmak için kültürler yapılır. Kan kültürleri birkaç gün inkübe edilir. Birçok laboratuvarda kan kültürü otomatik cihazlarla gerçekleşmekte, örnekler sürekli üreme açısından izlenmekte, böylece bakteriler veya maya mantarlarında daha hızlı saptanmasına olanak tanınmaktadır.
Kan kültürü pozitifse infeksiyona neden olan spesifik mikroorganizma tanımlanır ve doktora hangi antibiyotiklerin en etkili tedavi olduğunu söylemesi için antibiyotik duyarlılık testi yapılır.
Test için numune nasıl toplanır?
Kanda mevcut mikroorganizmaların çoğalma olasılığını artırmak ve örnek toplama süreci sırasında kan kültürünü kirletebilen (kontamine edebilen) deri bakterilerini gerçek patojenlerinden ayırt etmek için genellikle belli aralıklarla ve/veya farklı damarlardan iki veya üç kan örneği alınır.
Kol damarından iğneyle kan örneği alınır. Kan alınan yer, genellikle izopropil alkol çözeltisiyle iyice temizlenecek, ardından dairesel şekilde iyot çözeltisi sürülecek ve kurumaya bırakılacaktır. Kan alan kişi 20 ml kan alacak, aerobik ve anaerobikmikroorganizmaların çoğalması için kan örneğini et suyu besiyeri içeren iki kültür şişesine koyacaktır. Bu iki şişe bir kan kültür setini oluşturmaktadır. Genellikle ilk kan örneği alındıktan hemen sonra ikinci kan kültür seti için izlenecek prosedüre bağlı olarak farklı bir damardan ikinci kez kan alınmalıdır. Belli aralıklarla birden çok kan örneği alınabilir. Çocuklardan da birçok kan örneği alınabilirse de her bir kan örneğinin miktarı çocukların vücutlarına uygun olarak daha küçük miktarlarda olacaktır.
Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Test için hazırlık yapmak gerekmemektedir.
Nasıl kullanılır?
Kanda bakteriler veya maya mantarlarının varlığını saptamak, mevcut mikroorganizmayı(ları) tanımlamak ve tedaviyi yönlendirmek için kan kültürlerinden yararlanılmaktadır. Tipik olarak iki veya daha fazla sayıda kan kültürü istenmekte ve ardışık kan örnekleri alınmaktadır. Hastada potansiyel bir infeksiyonu gösteren lökositlerin sayısında artış olup olmadığını belirlemek için sıklıkla kan kültürüyle birlikte veya öncesinde tam kan sayımı (TKS) istenmektedir. Bazen o kişinin organlarının sağlıklı olma durumunu değerlendirmek için kimyasal testler paneli ilk infeksiyonun kaynağını belirlemeye yardımcı olmak için idrar, balgam veya beyin-omurilik sıvısı (BOS) kültürleri gibi başka testler de uygulanmaktadır. Hastada özellikle idrar yolu infeksiyonu, pnömoni veya menenjit gibi belirtiler olduğunda başka testler de istenmektedir.
Ne zaman istenir?
Hastada bakteriler, maya mantarları ve toksik yan ürünlerinin vücuda zarar verdiğini gösteren Sepsis belirtileri varsa doktor kan kültürleri isteyebilir. Sepsis hastasında aşağıdaki belirtiler mevcut olabilir:
Üşüme-titreme, ateş
Bulantı
Hızlı hızlı soluma, hızlı kalp atışları
Konfüzyon
İdrar miktarında azalma
Daha ağır belirtiler vücut içinde iltihaplanmalar ve en küçük kan damarlarının içinde birçok ufak kan pıhtısının oluşumuyla ilişkili olabilir. Bir veya birden fazla sayıda organ işlevini durdurabilir ve kan basıncı tehlikeli olabilecek şekilde düşebilir.
Kişi yakın zamanda bir infeksiyon veya cerrahi müdahale geçirmişse, yapay kalp kapağı takılmışsa veya bağışıklık sistemini baskılayan tedavi görmekteyse, sistemik infeksiyon riski daha yüksektir. Bu kişilerde belirtiler ortaya çıktığında kan kültürleri yapmak uygun olacaktır. İnfeksiyonu olduğu halde, sepsisin tipik bulgular ve belirtilerine sahip olmayan yenidoğanlarda ve kız çocuklarında kan kültürleri için daha sık kan örnekleri alınmaktadır.
Test sonucu ne anlama gelir?
Kan kültürleri pozitifse, test edilen kişinin kan dolaşımında genellikle hastanede hemen tedavi edilmesi gereken bir bakteri veya maya mantarı infeksiyonunun mevcut olduğu anlamı taşır. Sepsis özellikle bağışıklık sistemi risk altında olan hastalarda yaşamı tehdit edici olabilmektedir. Kanında infeksiyon olan kişiler sıklıkla kendilerini çok hasta hissetmektedir. Doktor test sonuçlarını beklerken çok çeşitli bakterilere karşı etkili bir intravenöz geniş spektrumlu antibiyotiğe başlamış olabilir. Sonuçlar geldiğinde bu tedavi kan kültürlerinde saptanmış ve antibiyotiklere karşı duyarlı olması beklenen ve mikroorganizma için daha spesifik bir tedaviyle yer değiştirebilir.
Ayrıca pozitif sonuç deriden kirlenmeye (kontaminasyon) bağlı yalancı pozitif bir sonuç da olabilir. Aynı bakteri veya maya mantarıyla yapılan iki veya daha fazla sayıda kan kültürü pozitif çıkmışsa kültürde saptanan mikroorganizmanın infeksiyona neden olma ihtimali daha yüksektir. Bir kültür seti pozitifken diğeri negatifse infeksiyon veya kontaminasyon mevcut olabilir. Doktor kişinin klinik durumu ve saptanan mikroorganizmanın tipini değerlendirmesi gerekecektir.
Kan kültürlerinden ikisi de negatifse (sıklıkla “üreme yok” olarak rapor edilir), kişinin bakteri veya maya mantarlarıyla sepsis olma ihtimali düşüktür. Ancak ateşlenmeler gibi yakınmalar devam eder ve geçmezse ilave testler gerekebilir. Kan kültürleri negatif olduğu halde semptomların kaybolmamasının nedenleri aşağıdakiler olabilir:
Bazı mikroorganizmaların kültürde çoğalması daha güçtür. Patojen etkeni çoğaltmaya ve tanımlamaya çalışmak için ilaveten özel besiyerleri kullanan kan kültürleri hazırlanabilir.
Bakterilerin çoğalması için tasarlanmış kan kültürü şişeleri kullanılarak virüsler saptanamaz. Yakınmalara neden olabilen bir viral infeksiyon varlığından kuşkulanan doktorun başka laboratuvar testlerini de uygulaması gerekecektir. Kişinin klinik belirtileri ve doktorun infeksiyona neden olduğundan kuşkulandığı virüs tipine göre testler istenecektir.
Kan kültürleri negatif çıkabilse bile kan kültürleriyle birlikte yapılabilen diğer testlerin sonuçları sepsise işaret edebilmektedir. Bu testlerin bir bölümü aşağıdakileri içerebilir:
Tam kan sayımı (TKS) – artmış lökosit sayısı infeksiyonu gösterebilmektedir.
Kompleman – C3 düzeyleri yükselebilir.
İdrar, balgam veya BOS kültür sonuçlarının pozitif çıkması kana yayılmış olası bir enfeksiyon kaynağını gösterir.
Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Sepsis, bakteriler veya maya mantarlarının vücuda yayılmış olduğu anlamı taşıdığı için hasta birçok farklı hastalık bulgu ve belirtilerini gösterebilir. Bağışıklık sistemi infeksiyonu yenmek için uğraşmakta ve insanı hastalandırabilen bakterileri öldürmek için birçok faktör üretmektedir. Septisemi kan basıncında hızlı bir düşüşe (şok), kalp atımlarının hızlanmasına, beyin, kalp ve bebeklere gelen kan akımının azalmasına ve yine kan pıhtılaşma faktörlerini olumsuz etkileyerek yaygın kanamalara yol açan yaygın damar içi pıhtılaşmaya neden olabilmektedir. Kandaki bakteriler eklemlere yayılarak septik artritede sebebiyet verebilmektedir.
ABD besin ve İlaç Dairesi (US Food and Drug Administration) 2008 Ocağında kanda metisiline- dirençli Staphylcoccus aureus (MRSA) bakterisini saptayabilen hızlı bir teste onay vermiştir. MRSA tipik olarak tedavisi zor bir bakteri olup hızlı bir testle kanda mevcut MRSA’nın belirlenmesi tedaviyi kolaylaştırabilmektedir.
Kendimi iyi hissettiğime göre bu kadar uzun süre antibiyotik almak zorunda mıyım?
Soruna neden olan bakterilerin hepsinin kökünü kazımak önemlidir. Bazı infeksiyonlar için birkaç haftalık tedavi gereklidir. İyileşmesi için haftalarca antibiyotik tedavisine gerek duyulan endokarditiniz varsa bu tespit özellikle doğrudur.
Kan kültürünün sonuçlarını almak niçin bu kadar uzun sürüyor?
Belirlenip tanımlanmadan önce bakteriler veya maya mantarları besi yerinde çoğalmalıdır. Genellikle bu süreç birkaç günde meydana gelmekle birlikte bazı olgularda ve bazı mikroorganizmalarla daha uzun sürebilmektedir. Ayrıca, bazı mikroorganizmalar kanda çok küçük sayılarda bulunmaktadır. Üreyip saptanabilecek miktarlara ulaşana kadar çoğalmaları için bu mikroorganizmalara yeterli zaman tanınmalıdır.
İlk kültürler yapıldıktan sonra doktorum niçin daha fazla kan kültürü istedi?
Kültürde bulunan bakterilerin kan dolaşımında da sebat ettiğini (gerçek patojenler) anlamak için ilave kan kültürleri yapılabilir. İzleyen kültürlerde bulunmazlarsa derideki bakterilerin ilk kültürleri kirletmiş (kontamine etmiş) olabilir. İlk kültürlerde hiç bir mikroorganizma elde edilememiş olmasına rağmen sepsis belirtileriniz devam ederse ilave kan kültürleri istenebilir.
Kaynakça : labtestsonline