Diğer adları : Sedim hızı Sedimantasyon hızı
Resmi adı : Eritrosit sedimantasyon hızı

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Altta yatan nedenin teşhisine ve aktivitesine yönelik olarak inflamasyonu tayin etmek ve aktif olup olmadığını takip etmek amacıyla yapılır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
Doktorunuz, testi inflamasyona yol açan bir durum olduğunu düşündüğünde ya da temporal arteritis veya polimyalji romatikanın teşhis ve takibine yardımcı olması amacıyla isteyebilir.

Gerekli Numune Nedir?
Koldaki bir venden kan örneği alınır.

Test için Hazırlık Gerekir mi?
Hayır.

Ne test edilmektedir?
ESR vücutta varolan inflamasyon derecesinin dolaylı yoldan ölçümüdür. Aslında ince, uzun bir tüp kandaki eritrositlerin (kırmızı kan hücreleri) çökme (sedimentasyon) hızını ölçer. Sonuçlar bir saat sonunda kolonun başında kaç milimetre kadar berrak plazma olduğunu rapor eder. Normal olarak, kırmızı kan hücreleri çok az berrak plazma bırakarak yavaşça çöker. Bazı proteinlerin ( inflamasyonda artan fibrinojen ya da immunoglobulinler gibi) artmış kan seviyeleri kırmızı kan hücrelerinin daha hızlı çökmesine neden olarak ESR’yi arttırır.

Test için numune nasıl toplanır?
Kolunuzdaki bir venden iğne ile kan örneği alınır.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Test için hazırlık yapmak gerekmez.

Nasıl kullanılır?
ESR enfeksiyon, kanser ve otoimmun hastalıkları da kapsayan akut ve kronik inflamasyonlarla ilişkili durumların teşhisine yardımcı olmak amacıyla yıllardan beri kullanılan kolay, ucuz ve spesifik olmayan bir testtir. ESR spesifik değildir çünkü artması vücuttaki inflamasyonun nerede olduğunu ve inflamasyona neyin sebep olduğunu göstermez. Ayrıca da inflamasyonun yanında diğer durumlardan da etkilenebilir. Bu sebeple ESR genelde diğer testlerle birlikte kullanılır.

ESR, temporal arteritis ve polimyalji romatika gibi iki spesifik inflamatuar hastalığın teşhisinde de yardımcıdır. Yüksek ESR, teşhisi destekleyen ana testlerden bir tanesidir. Aynı zamanda hastalığın aktivitesini ve tedaviye cevabı takip etmek amacıyla iki hastalıkta da kullanılır.

Ne zaman istenir?
Doktorunuz, ESR testini genellikle (diğerleri ile birlikte), hastanın polimyalji romatika veya temporal arteriti işaret eden başağrısı, boyun ya da omuz ağrısı, kalça ağrısı, kansızlık, açıklanamayan kilo kaybı ve eklem sertliği gibi şikayetleri varsa ister. Bunun dışında geçici ya da kalıcı ESR yüksekliğine yol açan pek çok durum vardır.

ESR, inflamasyonun spesifik bir testi olmadığından ve diğer faktörlerden de etkilendiğinden dolayı sonuçların doktorun diğer klinik bulguları, hastanın hikayesi, ve diğer uygun laboratuar sonuçlarıyla birlikte kullanılması gerekir. ESR ve klinik bulgular eşleştirildiğinde, doktor şüphelendiği teşhisi doğrulayabilir ya da dışlayabilir. Belirli bir hastalığın belirtileri olmadan sadece ESR yüksekliği ise doktora genellikle tıbbi bir karar vermesi için yeterli bilgi sağlamaz.

Hastalığın araştırılması için kapsamlı bir araştırmaya başlamadan önce, doktorunuz ESR testini birkaç hafta ya da birkaç ay sonra tekrar isteyebilir. Eğer doktor, hastanın temporal arterit gibi bir hastalığı olduğunu zaten biliyorsa (ESR’deki değişimler hastalığın seyrindeki değişimlerin bir göstergesidir), o zaman hastalığın seyrini takip etmek için ESR’yi düzenli aralıklarla isteyebilir. Mesela Hodgkin hastalığı durumunda uzun süreli ESR yükseklikleri kemoterapiyi takiben erken nüksün bir göstergesi olabilir.

Test sonucu ne anlama gelir?
Doktorlar kararlarını sadece ESR sonuçlarına dayandırmazlar. Sonucunuz normal çıkabilir ve hala bir probleminiz olabilir.

Orta derecede bir ESR yüksekliği inflamasyonda görüldüğü gibi anemi, infeksiyon, gebelik ve de yaşlanmayla birlikte de olabilir.

Çok yüksek ESR değerlerinin genellikle globülinlerde belirgin bir artış olması gibi aşikar bir sebebi vardır. Globülinlerdeki bu artış ciddi enfeksiyondan dolayı olabilir. Doktor hastadaki belirtilere bakarak kültür gibi diğer takip testlerinden faydalanacaktır. Multipl myeloma veya Waldenstrom makroglobulinemisi olan kişilerde (tümörler yüksek miktarda immunoglobulinler üretir) inflamasyon olmasa bile tipik olarak çok yüksek ESR değerleri görülür. Daha önce bahsedildiği gibi, polimyalji romatika ve temporal arteritte de çok yüksek ESR değerleri görülebilir.

Yükselen bir ESR, inflamasyonda artışı ya da tedaviye cevabın kötü olduğunu gösterirken, azalan bir ESR tedaviye cevabın iyi olduğunu gösterir.

Düşük ESR genellikle önemli olmamasına rağmen, polisitemi, aşırı lökositoz ve bazı protein anormallikleriyle birlikte görülebilir. Kırmızı kan hücresinin şeklindeki (orak hücre anemisindeki orak hücreler gibi) bazı değişiklikler de ESR’yi düşürebilir.

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
ESR ve C-reaktif protein (CRP), her ikisi de inflamasyon belirtecidirler. Genel olarak, ESR inflamasyonun başlangıcında ya da devamında CRP kadar hızlı değişmez. CRP, ESR gibi diğer pek çok faktörden etkilenmez. Bu da onu daha iyi bir inflamasyon belirteci yapar. Buna karşın ESR kolay yapılan bir testtir ve birçok doktor da inflamasyonu olduğunu düşündükleri hastadan ilk olarak ESR ister.

ESR tipik olarak globülin ya da fibrinojenden dolayı yükselir. Doktorunuz ESR yüksekliğine hangisinin (ya da ikisinin de) sebep olduğunu belirlemek için fibrinojen seviyelerini (inflamasyonun başka bir belirteci olan pıhtılaşma proteini) ve de serum protein elektroforezini isteyebilir.

Kadınlarda daha yüksek ESR seviyeleri olabilir. Menstruasyon ve gebelik geçici yükselmelere neden olabilir.

Çocuk hastalıkları açısından ESR testi, romatoid artriti ya da Kawazaki Hastalığı olan çocukların teşhis ve tedavisi için kullanılır.

Dekstran, metildopa (Aldomet), doğum kontrol hapları, penisilamin, prokanamid, teofilin ve vitamin A gibi ilaçlar ESR’yi yükseltirken; aspirin, kortizon ve kinidin ESR’yi düşürebilir.

Doktorum ESR yanında başka hangi testleri isteyebilir?
Doktorunuz, ESR ile birlikte, CRP testini ve diğer genel testleri örneğin kapsamlı metabolik panel veya tam kan sayımını isteyebilir. Şikayetleriniz doğrultusunda ek testler de istenebilir. Mesela artrit şikayeti olan bir hastadan ANA (antinükleer antikor) ve RF (romatoid faktör) gibi testlere ilaveten fibrinojen veya serum protein elektroforezi istenir.

ESR’deki değişiklikler ne anlama gelir?
ESR vücudunuzdaki bir belirteçtir. Ağrı gibi, bir şeylerin doğru gitmediği konusunda size uyarı verir. Çoğunlukla, altta yatan inflamasyon düzelmeye başlayınca ESR de azalacaktır. Kronik inflamatuar bir hastalığınız varsa ESR hastalığın aktif olup olmamasına bağlı olarak dalgalanmalar gösterecektir.

Kaynakça : labtestsonline