Diğer adları : DAT Direkt Antiglobulin Testi Direkt Anti-human Globülin testi
Resmi adı : Direkt Antiglobülin Testi

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
İlaçların neden olduğu veya başlattığı hemolitik anemi tanısını koymaya yardımcı olmak, bir transfüzyon reaksiyonu varlığını araştırmak ve yenidoğanın hemolitik hastalığı tanısını koymak için bu test kullanılır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
Olağandışı yorgunluk, egzersiz yaparken beklenmeyen soluma zorluğu ve koyu renkli idrar gibi hemolitik anemiyi düşündüren belirtileriniz varsa, hemoglobin ve/veya hematokrit değeriniz beklenmedik derecede düşükse, yakın zamanda kan nakli olmuşsanız, yukarıdaki belirtilerden herhangi birini geçiriyorsanız, yenidoğan bebeğiniz hemolitik hastalık belirtileri gösteriyorsa bu testi yaptırın.

Gerekli Numune Nedir?
Kolunuzdaki bir damardan alınan kan örneği kullanılır.

Test için Hazırlık Gerekir mi?
Hayır

Ne test edilmektedir?
Direkt Coombs Testi (Direkt antiglobülin testi -DAT) dolaşımınızdaki eritrositlere bağlı antikorları araştırır. Eritrositlerinizin yüzeylerinde antijenler adı verilen yapılar mevcuttur. Eritrositlerinizin üzerinde anne ve babanızdan kalıtımla belirlenen bireysel antijenlere sahipsiniz. İnsan eritrositleri üzerinde başlıca iki antijen veya yüzey tanımlayıcıları olan A ve B antijenleri bulunur. Kanınız bu antijenlerin varlığı veya yokluğuna göre gruplandırılır. Başka bir önemli yüzey antijeni, D antijeni de denilen Rh faktörüdür. D antijeni eritrositlerinizin üzerindeyse kan grubunuz Rh (+) pozitif, değilse Rh (-) negatifdir. (Bu konuda daha fazla bilgi için Kan tiplemesi adlı makaleye bkz). Ayrıca daha az bilinen Kell, Lewis ve Kidd kan grupları gibi birçok başka eritrosit antijeni de mevcuttur.

Antikorların eritrositlerin üzerindeki antijenlere bağlanmaları için birkaç neden mevcuttur.
Bazı kişiler kendi eritrosit antijenlerine yönlendirilmiş antikorlar oluştururlar. Otoimmun hastalıklarda, lenfoma ve kronik lenfositik lösemi ve benzeri başka hastalıklar da bu otoantikorları oluşturulabilir. Bazen ilaçlar eritrositlerin yüzeylerini kaplayarak antikorların eritrositlerle reaksiyon vermesine neden olurlar.

Otoimmün ve diğer hastalıklarda

Anne-bebek kan gruplarının uyuşmazlığı
Bir bebeğe babasından, kalıtımsal olarak annesinin eritrositleri üzerinde bulunmayan antijenler geçebilir. Gebelikte veya bebeğin bazı hücrelerinin plasenta ayrılırken annenin kan dolaşımına geçtiği doğum olayı sırasında, annenin eritrositleri bebeğinin eritrositleri üzerindeki yabancı antijenlere maruz kalabilir. Anne bu yabancı eritrosit antijenlerine karşı antikorlar oluşturmaya başlayabilir. Bu durum genellikle ilk bebeği değil aksine daha sonraki bebeklerde annenin antikorlarının plasentayı geçtiği, bebeğin eritrositlerine yapışarak onları hemolize ettiği yeni doğanın hemolitik hastalığına neden olabilmektedir. Bebeğin kan örneğinde yapılan bir Direkt Coombs Testi (DAT testi) annenin antikorlarının bebeğin eritrositlerine bağlanıp bağlanmadığını belirleyecektir.

Kan naklinden sonra
Kan nakli olmadan önce ciddi bir transfüzyon reaksiyonunun oluşmasını önlemek için ABO grubu ve Rh tipiniz vericinin kanıyla eşleştirilir. Antikorlarınız vericinin kan hücreleriyle reaksiyona girip vericinin kan hücrelerini yok etmemesi için vericinin kanı sizinkiyle aynı ABO grubu ve Rh tipinde olması gerekmektedir. Ancak kan nakli olduysanız vücudunuz yabancı olarak algılamadığınız (örn: Kell veya Kidd kan grupları) diğer kan gruplarının antijenlerini tanıyabilir. Siz daha sonra antikorlar oluşturabilir ve bu antikorlar kanınızda dolaşan vericinin eritrositleri üzerindeki bu antijenlere bağlanabilir. Birçok kez kan nakli olanlar daha çok sayıda eritrosit antijenlerine maruz kalacağından eritrositlere karşı antikorlar oluşturma ihtimalleri daha yüksektir. DAT testi eritrosit antijenlerine karşı antikorlar oluşturup oluşturmadığınızı, bu antikorların nakledilen verici eritrositlerine bağlanıp bağlanmadığını belirleyecektir.

Test için numune nasıl toplanır?
Kolunuzdaki bir toplardamardan enjektör ile kan örneği alınır.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Test için hazırlık yapmak gerekmez.

Nasıl kullanılır?
Direkt Coombs Testi (Direkt antiglobülin testi-DAT), hemolitik aneminin nedenini belirleyebilmek için kullanılır. Bu anemide, eritrositler hızlı bir şekilde, yerlerine yenileri gelmeden önce üzerilerindeki antikorlara bağlı olarak yok edilirler. Kendi eritrosit antijenlerine karşı antikorlar (otoantikorlar) oluşturan kişilerin neden olduğu otoimmüniteyle ilişkili hemolitik anemilerde bu fenomen oluşabilmektedir. Örnekler arasında sistemik lupus eritematozus gibi otoimmun hastalıklar , sistemik lupuz eritematoz, lenfoma ve kronik lenfositik lösemi gibi malign hastalıklar, mikoplazma pnömonisi ve mononukleoz benzeri enfeksiyonlar sayılır. Penisilin gibi belli ilaçları kullanan kişilerde de otoantikorlar oluşabilmektedir.

Anne ve bebeğinin kan grupları arasındaki uyuşmazlığa bağlı yenidoğanın hemolitik hastalığı(YHH) tanısını koymaya yardımcı olmak için bir DAT testi yapılabilir. Bebek doğduğunda anne bebeğin eritrositleri üzerindeki yabancı antijenlere maruz kalabilir ve bebeğin eritrosit antijenlerine karşı antikorlar oluşturabilir. Bebek ile annesi arasında Rh uyuşmazlığı varsa bu fenomen oluşabilir. Önceden yenidoğanın hemolitik hastalığı için en sık görülen neden Rh uyuşmazlığıydı. Gebelik sırasında ve sonrasında verilen koruyucu tedaviler sayesinde şimdilerde nadiren görülmektedir. Yenidoğanın hemolitik hastalığının en sık görülen nedeni özellikle O grubu kana sahip annelerde anne ile bebek arasında ABO uyuşmazlığıdır.

Kuşkulanılan bir transfüzyon reaksiyonunu araştırmak için DAT testi uygulanabilir. Kan nakli olduysanız, ateş veya hemolitik transfüzyon reaksiyonlarına benzer yakınmalarınız varsa, nakledilen eritrositlere karşı antikor geliştirip geliştirmediğinizi belirlemek için DAT testi yapılır. Eritrositleri kaplayan bir antikorun varlığı saptandığında eritrositler parçalanır (hemolize olur) veya dolaşımınızdan normalden daha hızlı biçimde uzaklaştırılır.

Ne zaman istenir?
Hemolitik anemiyi düşündüren aşağıdaki belirtiler gösterdiğinizde Direkt Coombs Testi (DAT testi) istenebilir:

Bitkinlik
Koyu renkli idrar
Sırt ağrısı
Sarılık
Solukluk
Dalak büyümesi
Yenidoğanın hemolitik hastalığına ait aşağıdaki belirtiler görüldüğünde de DAT testi istenebilir:

Soluk görünüm
Sarılık
Karaciğer veya dalak büyümesi
Vücudun her tarafında şişme
Soluma zorluğu
Kan transfüzyon reaksiyonunun belirtileri ve bulguları varsa DAT testi istenebilir:

Ateş, üşüme-titremeler
Deri döküntüleri
Sırt ağrısı
Kanlı idrar
Baygınlık veya baş dönmesi

Test sonucu ne anlama gelir?
Direkt Coombs Testi (DAT) pozitifse eritrositlere yapışık antikorlar vardır. Genellikle DAT reaksiyonu ne kadar kuvvetliyse (test ne kadar kuvvetle pozitifse) eritrositlere bağlı antikor miktarı o kadar fazladır. DAT antikorun varlığını saptamasına rağmen doktora nedeni veya antikorun gerçek tipi hakkında bilgi vermemektedir. DAT pozitifliğinin bir transfüzyon reaksiyonu, otoimmün reaksiyonu, bir enfeksiyon, bir ilaç veya bir bebek ile annesi arasındaki Rh uyuşmazlığına ait olup olmadığını belirlemek için hastanın tıbbi öyküsü ve klinik muayenesine gerek vardır. Normal popülasyonun küçük bir yüzdesinde DAT pozitif olacak ve hastanın hemolitik anemisi mevcut olmayacaktır.

DAT testi sonucu negatifse, eritrositler üzerinde antikorlar mevcut olmadığından hastanın belirtileri ve bulguları başka bir nedene bağlı olabilir.

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Bir transfüzyon reaksiyonu, enfeksiyon veya ilaç kullanımı nedeniyle Direkt Coombs Testi (DAT testi) pozitifse, test 48 saat ila 3 ay pozitif olarak kalacaktır. Bir otoimmun hastalık nedeniyle pozitifse sıklıkla uzun süre pozitif kalacaktır.

Kan bağışı yaparken antikor alabilir miyim?
Hayır. Kan bağışı yaparken başkasının kanıyla temas etmezsiniz.

Yeni doktoruma önceki, olaysız kan naklinden söz etmeli miyim?
Evet. Bu kan nakline bağlı olarak bir veya birçok antijene karşı duyarlılaşma olasılığı nedeniyle doktorunuzun bu bilgileri elde etmesi önemlidir .Bu durum sağlığınızı olumsuz etkilemeyecek olmasına rağmen doktorunuza özellikle ardışık kan nakilleri ve gebelikler konusunda uyanık olmasını anımsatacaktır.

Annede bir çocuğuna karşı oluşan Rh-uyuşmazlığı her çocuğu için de geçerli olacak mı?
Her bebeğin Rh tipine bağlıdır. Rh kişinin kan grubunun bir bileşenidir. Kişide “A, “ “O,” “B,” veya “ AB” grupları Rh +pozitif veya Rh-negatif olacaktır: Örneğin “O pozitif,” veya “ O negatif” gibi. Anne Rh-negatifse ilk Rh-pozitif çocuğunun eritrositlerine karşı annede antikorlar gelişebilir. Daha sonra doğacak Rh-pozitif çocuk annenin Rh antikorlarından etkilenebilir. Şimdilerde Rh-negatif anneler gebelikleri sırasında ve sonrasında test edilerek Rh antikorların gelişmesini önlemek için RhIg (Rh Immun Globulin) verildiğinden bu etkilenmenin nadiren görülmesi sevindiricidir.

Kaynakça : labtestsonline