Boşaltım sisteminin en önemli organları olan böbrekler, vücutta metabolizma sonucunda oluşan atıkların uzaklaştırılması başta olmak üzere birçok önemli göreve sahiptir. Bu nedenle böbreklerde oluşan en ufak bir sorun, tüm vücudun çalışmasını büyük ölçüde etkiler. Böbrek hastalıklarından bir tanesi olan ve sıklıkla karşılaşılan böbrek taşı hastalığı; dünya üzerinde Asya ve Uzak Doğu bölgesinde daha seyrek görülürken Hindistan, Ortadoğu ve ülkemizde yaygın olarak karşılaşılan bir sorundur. Tedavi edilmediği takdirde böbrek kaybına yol açabilen bu hastalığın zamanında teşhis edilerek tedavi edilmesi oldukça önemlidir.

Böbrek taşı nedir?

Böbrek kanalları içerisinde genellikle bilinmeyen nedenlere bağlı olarak bazı minerallerin birleşerek oluşturduğu sert yapılara böbrek taşı adı verilir. Erkeklerde kadınlara oranla 3 kat daha yaygın olarak görülen bu hastalık, bir kez oluştuğu takdirde tedavi ile yok edilse bile çoğunlukla tekrarlama eğilimi gösterir. Her yaşta görülebilmekle birlikte 30’lu yaşlardaki bireylerde daha sık gözlenir. Böbrek taşları tedavi edilmemesi durumunda böbrek kanallarının tıkanmasına yol açar ve bu da böbrek içerisinde basınç artışına neden olarak şiddetli ağrı ile birlikte organın fonksiyonlarında bozulmalara sebebiyet verir. Bu nedenle böbrek taşı olan bireyler, ağrıları olmasa bile mutlaka tedavi olmalıdır.

Böbrek taşı belirtileri nelerdir?

Böbrek taşı hastalığının bilinen en yaygın belirtileri şunlardır:

• Şiddetli göğüs, karın ve bel ağrıları
• Bulantı ve kusma
• İdrarda kan görülmesi

Böbrek taşı nedenleri

Böbrek taşı oluşumunun nedeni tam olarak bilinemese de hastalığın oluşum riskini artıran bazı faktörler bulunmaktadır. Ailesinde böbrek taşı hastalığı öyküsü bulunan bireylerde bu hastalığa yakalanma olasılığı oldukça yüksektir. Yanlış beslenme alışkanlıkları da böbrekte taş oluşumu riskini arttırabilir. Bunların haricinde böbrek taşı oluşumu riskini artıran faktörler şunlardır:

• Obezite
• Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları
• Daha önce böbrek taşı sorunu geçirmiş olmak
• Yetersiz fiziksel aktivite
• Doğumsal böbrek anomalileri
• Böbreklerde herhangi başka bir hastalığın bulunması
• Kronik bağırsak problemleri
• Gut hastalığı

Böbrek taşı çeşitleri

Böbrek taşı, taşı oluşturan minerallere göre aşağıdaki çeşitlere ayrılır:

• Kalsiyum taşları: Kalsiyum oksalat ve kalsiyum fosfat gibi kalsiyumun çeşitli bileşiklerinin oluşturduğu taşlardır. Tüm böbrek taşı vakalarının yaklaşık %75’i kalsiyum taşlarından oluşmaktadır.
• Ürik asit taşları : Genellikle yüksek proteinli diyetle beslenen bireylerde görülen böbrek taşı türüdür.
• Sistin taşları: Nadir görülen bir böbrek taşı türü olmakla birlikte genellikle metabolik bozukluklardan kaynaklıdır.
• Sitruvit (enfeksiyon) taşları: Genellikle idrar yolu enfeksiyonlarından kaynaklanan bu taş türü, çok hızlı büyümesi nedeniyle kısa sürede ciddi böbrek hasarına yol açabilmektedir.

Böbrek taşı teşhisi

Böbrek taşının teşhis edilmesinde çeşitli laboratuvar testlerinin yanı sıra tıbbi görüntüleme tekniklerinden yararlanılır. Bu tanı testlerinden bazıları şunlardır:

• Ultrasonografi
• Üreteroskopi
• Röntgen
• Bilgisayarlı tomografi (BT)
• İdrar analizi

Böbrek taşı tedavi yöntemleri

Böbrek taşı rahatsızlığında tedavi süreci, taşın boyutu ve türü gibi faktörlere göre değişkenlik gösterir. Tedavide kullanılan bazı yöntemler aynı zamanda safra kesesi taşları tedavisinde de uygulanır. Bazı taşlar ameliyat yapılmaksızın birtakım ilaçlar yardımıyla eritilebilir. Özellikle küçük boyutlu taşlarda hekim önerisi doğrultusunda uygulanabilen ilaç tedavilerinin yanı sıra bol su tüketimi ile taşların idrar yolu ile atılımı sağlanabilir. Daha büyük boyuttaki taşlar için önceleri açık ameliyat uygulanmaktaydı. Fakat gelişen teknoloji ve tıbbın ilerlemesi ile zorlu bir iyileşme süreci gerektiren ve hastalığın tekrarlama olasılığını artıran bu yöntem, yerini daha yenilikçi uygulamalara bırakmıştır. Erimeyen ve boyutu belirli bir düzeyin altındaki taşlarda ESWL (Extracorporeal Schock Wave Lithotripsy) olarak adlandırılan şok dalgaları ile taş kırma tedavisi uygulanabilir. Ayrıca idrar yolundan RIRS tedavisi olarak da bilinen Retrograd İntrarenal Cerrahi yardımıyla üreteroskopi ile taş kırma veya çıkarma işlemleri de uygulanabilir. Bazı durumlarda ise taşın böbrekten doğrudan çıkarıldığı kapalı böbrek taşı ameliyatı olarak da bilinen nefrolitotomi operasyonu tercih edilir. Tüm bu tedavi yöntemlerinden hangisinin tercih edileceği ürolog tarafından yapılan detaylı muayene sonrasında belirlenmelidir.

Hastalığın tedavisi kadar tedavi sonrası süreçte yeni taş oluşumlarının önüne geçilebilmesi adına böbrek taşlarından korunma yöntemlerini bilmek ve uygulamak da önem taşır. Bireyde oluşan taş türünün bilinmesi ve hastanın beslenme planında bu taşın oluşum riskini artıran besinlere yer verilmemesi gerekir. Ayrıca böbrekte taş oluşumlarının önlenmesi için bol su tüketimine özen gösterilmelidir. Eğer sizde de böbrek taşı sorunu var ise, şiddetli ağrıların oluşumunu beklemeden bir sağlık kuruluşuna başvurup tedavi sürecinizi başlatarak hastalığın yol açabileceği daha ciddi boyuttaki sorunların önüne geçebilirsiniz.

Kaynak Bilgisi : MedicalPark