Zekanın tanımı toplumda çok farklı şekillerde karşımıza çıksa da bu tanımların birçoğu yanlıştır. Zeka ile ilgili yanlış olan bir diğer şey ise zekânın tamamının çalışmakla geliştirilebileceği kanısıdır. Oysaki insan zekâsının %75’lik kısmı kalıtsal yollarla ebeveynlerden çocuklarına geçer. Kalan %25’lik kısım ise insanın kendini ve ilgi alanlarını geliştirmesiyle değişkenlik gösterir.

Zekanın tanımı nasıl yapılır?

Zekanın tanımını birkaç şekilde vermek mümkündür. En geniş manasıyla zekanın genel bir zihin gücü olduğu söylenebilir. Bir psikolog olan Terman’a göre zeka, soyut düşünme yeteneğidir. Davis ise insanın edindiği bilgilerden faydalanarak karşısına çıkan sorunları çözebilme yeteneği olarak tanımlar. Stern, yeni karşılaşılan veya karşılaşılacak olan problemleri düşünme yeteneğinden faydalanarak çözme, bundan yola çıkarak yeni hayat koşullarına uyum sağlayabilme olarak tanımlar. En basit haliyle ise zeka karşılaşılan yeni durumlara uyum sağlayabilme yeteneğidir. Bir insan karşılaştığı problemleri ne kadar hızlı çözüyorsa, içinde bulunduğu duruma ne kadar çabuk uyum sağlıyorsa o kadar yüksek düzeyde zekaya sahiptir. Tüm bu fikirlerin ışığında yapılabilecek en genel ve bilimsel tanım ise insanın algılarını ve kavramlarını kullanarak somut veya soyut nesneler arasındaki bağlantıyı anlayabilme, soyut kavramları ilişkilendirerek düşünebilme, muhakeme edebilme, insanın zihinsel işlevlerini uyumlu şekilde ulaşılmak istenen bir amaca yönelik uygulayabilmesidir.

Zekanın türleri var mıdır?

Zeka tek başına bu tanımlarla sınırlı olmadığı gibi kendi içerisinde de birçok alana sahiptir. Bunlar sözel dil zekası, mantıksal-matematiksel zeka, görsel-uzaysal zek, bedensel-kinestetik zeka, sosyal zeka, içsel zeka ve doğacı zekadır. Tüm bu zeka tipleri bütün insanlarda mevcuttur. Ancak bazı insanların gerek kalıtımsal, gerekse kendilerini geliştirdikleri konu ile ilgili olarak bazı zeka türlerinin diğerlerine oranla daha fazla geliştiği gözlemlenir. Kişilerde hangi zekâ türünün daha fazla değişeceği genetik faktörlerin haricinde çocukluk döneminden itibaren beynin hangi bölümlerini geliştiren aktivitelerin yapıldığına da bağlıdır.

IQ testi nedir ve nasıl yapılır?

IQ testi doğrudan zeka testi demek değildir. Zeka oldukça karmaşık bir kavramdır, çok soyuttur ve dinamik bir yapıya sahiptir. Bu nedenle zekanın tek bir testle ölçülmesi mümkün değildir. Bu nedenle IQ doğuştan sabit değildir; zamanla değişim gösterir. IQ testlerinin oldukça önemli olduğu üstün yetenek sınavlarına hazırlanan insanların IQ seviyeleri zamanla yükselme eğilimi gösterirken, tam tersi bu gibi testlerle alakası olmayan insanların IQ değerleri zamanla birkaç puan düşüş gösterir.

IQ testi yukarıda belirtilen zeka türlerinden yalnızca sözel ve mantıksal-matematiksel zekanın ölçülmesi işleminde kullanılır. IQ puanı çok düşük çıkan bir insanın diğer zeka türlerinde oldukça zeki olabileceği gerçeğini unutmamak gerekir. Aynı şekilde matematiksel zekası çok yüksek olan bir insanın zekası da uluslararası bir müzisyenden daha yüksek çıkabilir. Bu, IQ testlerinin yetersiz olduğunun anlaşılması için oldukça yeterli bir örnektir.

IQ testlerine aşina olan ve bu testlerde sık sık kendisini deneyip, bunun üzerine çalışan insanların IQ puanları, zeka seviyesi kendisi ile aynı olan bir insandan daha yüksek çıkar. Çünkü sorulan sorulara aşina olan bir insanın soruları doğru yanıtlama olasılığı çok daha yüksektir. IQ testinin hangi yaşta yapıldığı da testin verdiği sonucun doğruluğu açısından büyük önem taşır. 11 yaşından küçük çocuklarda yapılan IQ testlerinin pek bir anlamı yoktur. Çünkü bu yaş grubundaki çocuklarda test sonucunu olumsuz etkileyebilecek psikolojik etkenler oldukça fazladır. Bu da teste giren çocuğun olması gerekenden daha düşük puan almasına sebep olabilir. Tüm bu bilgiler ışığında zekanın bir puandan ibaret olmadığını unutmamak koşuluyla mantıksal-matematiksel zeka düzeyinin anlaşılabilmesi adına kendiniz veya çocuğunuz için IQ testi uygulayabilirsiniz.

Kaynak Bilgisi : MedicalPark