Diğer adları : Kan kolesterolü
Resmi adı : Total kolesterol

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Kalp hastalığı geliştirme riskini araştırmak için bu test yapılır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
Erişkinler beş yılda bir veya yüksek kolesterol düzeyleri için tedavi görmekte iseler ya da bir veya daha fazla sayıda kalp hastalığı risk faktörü varsa daha sık test edilmelidir. Risk faktörleri olan çocuklar ve ergenler de kolesterol düzeylerini kontrol ettirmelidir.

Gerekli Numune Nedir?
Bir kol damarı veya parmak ucundan alınan kan numunesi kullanılır.

Test için Hazırlık Gerekir mi?
Bu testi lipit profilinin bir bölümü olarak uygulamakta iseniz numune alınmadan önce 9-12 saat aç kalmanız gerekecektir. Yalnızca su içmenize izin verilir.

Ne test edilmektedir?
Kolesterol yaşam için zorunlu olan bir maddedir (bir steroid). Vücudunuzun her organ ve dokusundaki hücrelerin zarlarını oluşturur. Gelişme, büyüme ve üreme için gerekli hormonları yapmak için kullanılır. Yiyeceklerden besleyici maddeleri özümlemek için gerekli safra asitlerini oluşturmak için kullanılır. Vücut kolesterolünün küçük bir miktarı kanda kompleks lipoprotein denilen parçacıklar şeklinde dolaşır. Bu lipoproteinler fazla kolesterolü atılmaları için uzaklara taşıyan bazı parçacıklar (bkz. HDL-C iyi kolesterol) içerir. Bazı parçacıklar kolesterolü dokular ve organlar içinde biriktirirler. (bkz LDL-C, kötü kolesterol). Kolesterol testi kanda lipoproteinler tarafından taşınan total kolesterolü (iyi ve kötü) ölçmektedir.

Vücudunuz iyi çalışması için gerekli kolesterolü üretmekle birlikte kolesterolünüzün kaynağı diyetinizdir. Yüksek kolesterole karşı kalıtsal yatkınlığınız varsa veya kolesterol, doymuş yağlar ve doymamış trans yağlardan (trans yağlar) zengin yiyecekleri çok fazla tüketiyorsanız.vücudunuzda kolesterol düzeyleri yükselebilir ve sağlığınızı olumsuz etkileyebilir. Kanınızdaki fazladan kolesterol kan damarlarının duvarları üzerindeki plaklarda birikebilir. Plaklar kan damarlarının çapını daraltıp damarı tıkayabilerek atardamarların sertleşmesine (ateroskleroz) yol açar, kalp hastalığı ve inme gibi sayısız sağlık sorunları riskinizi artırır.

Test için numune nasıl toplanır?
Çoğu kez kolunuzun bir damarından kan numunesi alınır. Bazen parmağınızın derisi delinerek alınan kan damlası test edilir. Portatif bir test cihazında ölçüm yapılan ortamlarda örneğin parmak delinerek alınan kan numunesi kullanılır.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Yalnızca kolesterol testi yapılacaksa aç kalınması gerekmemektedir. Ancak sıklıkla olduğu gibi lipit profilinin bir bileşeni olarak uygulanacaksa testten önce 9-12 saatlik aç kalınması önerilir, yalnızca suya izin verilir.

Nasıl kullanılır?
Bir hastalığa tanı koymak veya hastalığı izlemek için değil aksine bir hastalığı, spesifik olarak kalp hastalığını geliştirme riskini tahmin için kullanıldığından testlerin çoğundan farklıdır. Yüksek kan kolesterolü atardamarların sertleşmesi (ateroskleroz), kalp hastalığı ve kalp krizilerine bağlı ölüm riskinde artışla ilişkilendirildiğinden kolesterol testinin koruyucu halk sağlığının rutin bir bölümü olduğu düşünülür.

Ne zaman istenir?
Erişkinlerin tümüne en azından beş yılda bir yapılması önerilir. Rutin muayeneyle birlikte sık sık uygulanır. Sıklıkla HDL-C, LDL-C ve trigliseridleri gibi lipit profili denilen diğer testlerle birlikte istenir. Kolesterollerini düşürmek için diyet ve/veya ilaçlar önerilen hastalarda (sıklıkla yılda birkaç kez) daha sık aralarla test yapılır. Kolesterolü istenen düzeylere düşürmede ve dolayısıyla kalp hastalığı geliştirme riskini azaltmada bu önlemlerin ne derecede başarılı olduğunu takip için bu testten yararlanılır.

Bir veya birden fazla sayıda kalp hastalığı riski olanlarda kolesterol testi daha sık istenebilir.

Başlıca risk faktörleri:

Sigara içimi
Yaş (45 yaş ve üstü erkekler veya 55 yaş ve üstü kadınlar )
Hipertansiyon kan basıncı 140/90 veya daha yüksek veya hipertansiyon ilaçları almakta)
Ailede prematüre kalp hastalığı (erkeklerde 55 veya kadınlarda 65 yaş altı) bir yakın akrabada kalp hastalığı
Önceden mevcut kalp hastalığı veya kalp krizi geçirme
Diyabetes mellitus
Yirmi yaşın altında olanlarla riski düşüktür, genellikle rutin olarak kolesterol testi istenmez. Ancak erişkin çağa gelindiğinde kalp hastalığı riski yüksek çocuklar ve gençlerde lipit profilinin bir bölümü olarak yüksek kolesterol taraması önerilmektedir. Erişkinlerdekine benzer risk faktörlerinin bir bölümü:

Aile öyküsü-özellikle kadınlarda 55 ve erkeklerde 65 yaş altında oluşan yüksek kolesterol veya kalp hastalığı geçmişi olan yakın akrabalar. Aile öyküsü bilinmiyorsa, özellikle diğer risk faktörlerinin varlığında kolesterol testi önerilmektedir.
Aşırı kilolu veya obez olma-gencin vücut kitle indeksi (BMI) 85. yüzdelikte veya daha yukarı dilimdeyse kolesterol testi önerilir. Gencin sağlığıyla ilgilenen kişi yılda en azından bir kez vücut kitle indeksini hesaplamalıdır. Obez genç vücut kitle indeksi 95. yüzdelikte veya daha yüksek dilimde) için 2 yılda bir kolesterol düzeylerinin ölçümü önerilebilir.
Diyabetes mellitus
Yüksek kan basıncı (hipertansiyon)
Sigara kullanımı
Uzmanlara göre, yüksek riskli çocuklar ilk kolesterol testlerini 2-10 yaş arasında yaptırmalıdır. İki yaş altı çocuklar test yapılmayacak kadar küçüktür. İlk sonuçlar kaygılandırıcı değilse, üç ila beş yıl içinde yeniden açlık kolesterol testi yapılmalıdır.

Test sonucu ne anlama gelir?
Erişkinlerde risk taraması için testlerin yapıldığı rutin araştırma ortamında test sonuçları üç risk kategorisinde gruplandırılır:

Arzulanan: Kolesterol düzeyinin 200 mg/dL (5.18 mmol/L) altında olmasının arzulanan bir durum olduğu düşünülür ve düşük bir kalp hastalığı riskini yansıtır.
Sınırda yüksek : İki yüz ila to 239 mg/dL (5.18 – 6.18 mmol/L) arası kolesterol düzeyinin orta derece riski yansıttığı düşünülür. Doktorunuz kolesterolünüzün kanınızdaki kötü (LDL-C) kolesterol yüksekliği veya iyi kolesterol (HDL-C) düşüklüğüne bağlı olup olmadığına karar verebilmek için bir lipit profili istemeye karar verebilir. Lipit profili sonuçlarına (veya sahip olabildiğiniz başka risk faktörlerine) göre doktorunuz ne yapacağına karar verecektir.
Yüksek Risk: İki yüz kırk mg/dL (6.22 mmol/L) veya daha yüksek bir kolesterol düzeyinin yüksek risk olduğu düşünülür. Yüksek kolesterolünüzün nedenini belirlemeye çalışan doktorunuz (diğer testlerle birlikte) bir lipit profili isteyebilir. Neden bilindikten sonra uygun tedavi önerilecektir.
Çocuklar ve ergenlerin risk kategorileri erişkinlerden farklıdır. Çocuk doktorunuzla çocuğunuzun sonuçlarını konuşun.

Bir tedavi ortamında, tedavi sonucu kolesteroldeki azalmanın ne ölçüde olduğunu anlamak için bu test kullanılır. Değişikliğin miktarı veya hedef değer doktorunuz tarafından belirlenecektir. Hedef değer genellikle LDL-C’ye göre belirlenir.

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Hasta rahatsız olmadığı zamanlarda kolesterol ölçülmelidir. Akut hastalık sırasında, bir kalp krizinden hemen sonra veya stres sırasında (cerrahi veya kaza sırasında) kan kolesterolü geçici olarak yükselir. Kolesterol ölçümü için herhangi bir rahatsızlıktan sonra en az 6 hafta beklemelisiniz.

Çok düşük kolesterol düzeylerinin sağlık açısından iyi olmadığına ilişkin tartışmalar sürmektedir. Birlikte beslenme bozukluğu, karaciğer hastalığı veya kanser gibi bir sorun varlığında sıklıkla düşük kolesterol düzeyleri ( 100 mg/dL (2.59 mmol/L)’den daha düşük) görülmektedir.. Ancak düşük kolesterol düzeylerinin bu sorunların herhangi birine neden olduğuna ilişkin herhangi bir kanıt yoktur.

Gebelik sırasında kolesterol yüksek düzeylerdedir. Kolesterolün ölçümü için kadınlar bebekleri doğduktan sonra en azından altı hafta beklemelidir.

Kolesterol düzeylerini yükselttiği bilinen bazı ilaçlar anabolik steroidleri, beta blokerleri, adrenalin, doğum kontrol hapları ve D vitaminini içerir.

Yüksek kolesterolün nedenleri nelerdir?
Kalıtsal bir hastalık veya doymuş yağlardan zengin bir diyet alınması sonucu kolesterol yükselebilir. Birçok kişi için hem kolesterol, doymuş yağlar ve trans yağlardan zengin bir diyet hem de kalıtsal yatkınlığın bileşimi kolesterolün yükselmesine neden olmaktadır.

Düzeylerim çok yüksekse ne gibi tedaviler önerilir ?
Egzersiz ve kolesterol, doymuş yağlar ve trans yağdan fakir bir diyeti içeren bir yaşam tarzının benimsenmesi kolesterol düzeylerinizi düşürecektir. Katı yağdan fakir bir diyet genellikle kolesterol düzeyinizi yaklaşık % 8 oranında düşürecektir. Diyet ve egzersiz yalnız başına kolesterolünüzü yeterince düşüremezse sıklıkla ilaçlar önerilir ve genellikle spesifik olarak LDL-C düzeylerinin düşürülmesi amaçlanır. Bazen aşırı derecede yüksek kolesterol düzeyleri olan hastaları tedavi için iki farklı ilaç birlikte kullanılmaktadır. Farklı kişiler için tercih edilen ilaç farklı olmasına rağmen en sık kullanılan lipit düşürücü ilaçlar statinlerdir. Önerilebilen diğer ilaçlar arasında safra asidi sekestranları, niyasin ve fibratlar sayılabilir. Herhangi bir kolesterol düşürücü ilaç önermeden önce doktorunuzun bireysel durumunuzu göz önüne alması gerekir.

Kolesterolüm yüksekse kalp krizi riskim nedir?
Yüksek kolesterol kalp krizi riskinizi artırmaktadır. Kolesterol ne kadar yüksekse risk o kadar artmıştır. Ancak,sigara içimi, diyabet, yaş ve yüksek kan basıncı gibi birçok başka faktör de kalp krizi riskinizi artırmaktadır.

Diyet veya egzersiz düzenimi değiştirmemiş olmama rağmen en son testten beri kolesterolüm yükseldi. Niçin ?
Kolesterol düzeyleri zaman içinde değişkenlik göstermektedir. Ölçülen kolesterol düzeyi bir aydan diğerine % 10 kadar farklılaşabilmektedir. Bazen yükselebilmekte, bazen de düşebilmektedir. Bu değişiklikler biyolojik değişkenlik olarak adlandırıldığı gibi insan metabolizmasına özgü normal değişkenliği temsil ederler.

Doktorum kolesterolümün yüksek olduğunu söylemesine rağmen beni tedavi etmek yerine birkaç ay bekleyip tekrar test olmamı önerdi. Niçin
Kolesterol düzeyleri zaman içinde değişkenlik göstermektedir. Tek bir kolesterol ölçümü her zaman “olağan” kolesterol düzeyini yansıtmayabilir. Bu nedenle herhangi bir tedaviye başlamadan önce birkaç hafta veya ay arayla en azından iki farklı ölçümün yapılması önerilir. Tedavi ortalama değere göre yapılır.

Kaynakça : labtestsonline