Resmi adı : Total Karbamazepin

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Kanda karbamazepin konsantrasyonunu belirlemek ve tedavi edici düzeyi sürdürmek için bu test yapılır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
Düzenli aralıklarla ilacın düzeyini izlemek ve gerektiğinde düşük veya aşırı derecede yüksek (potansiyel olarak toksik) düzeyleri belirlemek için bu test yapılır.

Gerekli Numune Nedir?
Bir kol damarınızdan alınan kan numunesi kullanılır.

Test için Hazırlık Gerekir mi?
Hayır, ancak Karbamazepin tedavisi alan kişilerde örnek alımı kan karbamazepin düzeylerinin en düşük olduğu bir sonraki dozdan hemen öncesidir.

Ne test edilmektedir?
Bu test kandaki karbamazepin miktarını ölçmektedir. Karbamazepin kasılma nöbetlerini (epilepsi (sara) denilir) tedavi etmek için kullanılan bir ilaçtır. Karbamazepin bipolar (iki uçlu) hastalığı olan hastaların duygu durumlarını stabilize etmek ve bazı sinir ağrısı tiplerinin hafifletilmesine yardımcı olmak için verilmektedir. Yalnız başına veya epilepsiye karşı kullanılan diğer ilaçlarla birlikte verilebilir.

Kasılma nöbetleri olan hastalıklar beynin elektriksel uyarılarını iletme ve sinir aktivitesini düzenleme yetilerini olumsuz etkilemektedir. Nöbet sırasında hasta bilinç durumu, görme, koklama ve tat alma duyusunda değişiklikler hissedebilir ve kasılmalar geçirebilir. Nöbetlere yüksek ateş ve kafa travması gibi akut, beyin tümörleri ve metabolizma bozuklukları gibi kronik bozukluklar eşlik eder. Birçok olguda neden bilinmemektedir. Nöbetlerin sıklığı tek bir ataktan, ara sıra oluşan veya yinelenen ataklara kadar değişmektedir. Nöbetler olumsuz etkilenen beyin ve vücut kısımlarına göre kategorilere ayrılmaktadır. Spesifik yinelenen nöbetlerin engellenmesine yardımcı olmak için karbamazepin reçetelendirilir.

Bipolar bozukluk, günler, haftalar, aylar veya yıllar sürebilen depresyon ve mani döngüleriyle tanımlanan bir zihinsel bozukluktur. Bir depresif atak sırasında hastalar kendilerini üzüntülü, çaresiz, değersiz hissedebilir ve intihar düşüncesine sahip olabilir.Bir mani atağı sırasında etkilenmiş hastalar aşırı neşeli, huzursuz olabilir, yargılama yetileri bozulabilir ve riskli davranışlara girişebilirler. Bipolar bozukluğu, özellikle manisi olan kişilerin duygu durumlarını düzeltmeye yardımcı olmak için karbamazepin reçetelendirilmektedir.

Yüz siniri ağrısı, kas spazmları ve paroksismal koreoatetoz ile ilişkili bir rahatsızlık olan trigeminal nevralji de bazen karbamazepinle tedavi edilmektedir.

İlaç dar bir tedavi edici doz aralığına sahip olduğundan, karbamazepin düzeylerinin izlenmesi gerekir. Düzeyler çok düşükse hastanın yakınmaları (örn: nöbetler, mani veya ağrı) tekrarlayabilir ve çok yüksekse hasta toksik yan etkilerde artış yaşayabilir. Bu dengeyi kurmak birkaç farklı nedenden dolayı zorlaşabilir:

Karbamazepinin oral dozları çok değişken biçimde mide-bağırsak kanalından emilmektedir.
Karbamazepin karaciğer tarafından metabolize edildiğinden karaciğer işlevlerini etkileyen herhangi bir faktör ilacın kan düzeylerini de olumsuz etkileyebilmektedir.
İlacın büyük bir bölümü plazma proteinine bağlı olmasına rağmen ilacın serbest formu aktiftir. İlacın proteine bağlanmasını olumsuz etkileyen durumlar tedavi etkinliğini de olumsuz etkileyebilmektedir
Karbamazepinin metaboliti olan karbamazepin -10 11 epoksitte aktif olup ilacın genel etkisine katkıda bulunmaktadır.
Karbamazepinle birlikte alınan birkaç ilaç kan düzeyleri veya metabolizma ile etkileşime girmekte veya onları olumsuz etkileyebilmektedir.
Kanda kararlı durum düzeylerine ulaşana kadar karbamazepin dozajları dikkatle ayarlanmalıdır. İlacın kararlı duruma ulaşan miktarı kişiden kişiye veya zamanla değişebilecektir.

Test için numune nasıl toplanır?
Kolunuzdaki bir venden iğneyle kan alınır. Karbamazepin tedavisi alan kişilerde örnek alımı kan karbamazepin düzeylerinin en düşük olduğu bir sonraki dozdan hemen öncesidir.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Test için hazırlık yapmak gerekmez.

Nasıl kullanılır?
Karbamazepin testi ilacın hem proteine bağlı hem de serbest kısımlarıının toplamı olan “total” karbamazepini ölçmektedir. İlaç konsantrasyonlarının tedavi edici doz aralığında olup olmadığını belirlemek için için kandaki karbamazepin miktarını ölçmekte ve izlemektedir. Bazen hastanın ilaç tedavisine katkılarını değerlendirmek için karbamazepin testiyle birlikte serbest karbamazepin veya karbamazepin -10,11 epoksit testi de istenecektir.

Doktorlar, başlangıçta dozaj ayarlamaları sırasında hastalarını yan etkiler veya ters reaksiyonlar açısından değerlendirmeye yardımcı olmak için karbamazepin testleri isteyebilir. Her dozda yan etkiler görülebilmesine rağmen daha yüksek konsantrasyonlarla ilişkili olanlar aşağıdakileri içerir:

Baş dönmesi
Koordinasyonsuz hareketler
Uyuklama
Bulanık veya çift görme
Nistagmus” gözbebeğinin istemdışı ileri-geri hareketi
Diğer yan etkiler aşağıdakileri içerebilir:

Kızarık, kaşıntılı döküntüler
Bulantı
İshal
Kabızlık
Baş ağrısı
Bilinç bulanıklığı
Karbamazepin bazen karaciğer işlev bozukluğuna, sodyum düzeylerinde ve (WBC) beyaz kan hücrelerinde azalmaya veya eozinofillerde (bir beyaz kan hücresi tipi) artışa neden olabilmektedir. Bazı olgularda yan etkilerin şiddet derecesi hasta ve doktoru başka bir nöbet önleyici, bipolar bozukluk veya sinir ağrısı kesici ilacı aramasına yol açabilmektedir.

Ne zaman istenir?
Karbamazepin testleri başlangıçta sık sık, daha sonra tedavi edici düzeylerin devam ettiğinden emin olmak için gerektiğinde düzenli aralıklarla istenir. İlacın dozajları değiştiyse, hasta ilaveten ilaçlar almaya başlar veya bu ilaçları keserse (varsa karbamazepin üzerine etkilerini değerlendirmek için) veya nöbetler, sinir ağrısı veya bipolar (iki uçlu) duygudurum değişiklikleri olduğunda ek olarak total karbamazepin testleri istenebilmektedir. Karbamazepinin kan düzeyleri kararlı duruma ulaştığında, bu düzeylerin tedavi edici aralıkta olmasını sağlamak için ilaç konsantrasyonları düzenli aralıklarla izlenir

Hastanın durumu ilaca yanıt verdiğini göstermiyorsa karbamazepin testi istenebilir. İlacın düzeyleri yeterince yüksek olmayabilir, hasta ilacı düzenli aralıklarla almayabilir veya ilaç bu kişi için etkili olmayabilir. Hastada yan etkiler sorun yaratmaya başladığında ve/veya hastada komplikasyonlar geliştiğinde karbamazepin testleri istenebilir. Doktor diğer metabolitlerinin de ilaç tedavisine katkılarını değerlendirmek istediğinde total karbamazepinle birlikte serbest karbamazepin ve/veya karbamazepin -10,11 epoksit testi de istenebilir. Bazen sonuçlar serbest /total karbamazepin oranı (%) olarak değerlendirilir.

Hastalar numune almanın zamanlaması konusunda doktorlarıyla konuşmalıdır. Sıklıkla, bir sonraki doz alınmadan önce (dip düzey) numune toplanması önerilir.

Test sonucu ne anlama gelir?
Yalnız başına alındığında karbamazepinin tedavi edici doz erimi yaklaşık 4 – 12 µg/mL arasındadır. On beş µg/mL ‘den yüksek düzeylerin toksik olduğu kabul edilir. Kandaki değer aralıkları laboratuvardan laboratuvara hafifçe değişmekte, mg/L gibi başka birimlerle ifade edilebilmektedir. Doktorlar ve hastaların testi yapan laboratuvarın belirlediği tedavi edici birimleri kullanması gerekir

Tedavi edici dozlara insanların çoğu aşırı yan etkiler göstermeden yanıt verecektir. Verilen yanıt kişiden kişiye değişmektedir. Bazı kişiler en düşük tedavi edici dozda nöbetler, duygu durum değişiklikleri veya sinir ağrısı geçirecek, bazıları en yüksek tedavi dozlarında aşırı yan etkilerden rahatsız olacaktır. Serbest karbamazepin ve karbamazepin-10,11 epoksit düzeylerindeki değişiklikler bu yanıta katkıda bulunabilmektedir. Hastalar doktorlarıyla yakın işbirliği içinde kendileri için en iyi dozaj ve ilaç konsantrasyonunu bulmalıdır.

Genellikle karbamazepin test sonuçları tedavi edici aralık içindeyse, hasta yinelenen nöbetler, duygudurum değişiklikleri veya sinir ağrısı ve önemli yan etkiler geçirmiyorsa, hastanın aldığı karbamazepin dozajının yeterli olduğu düşünülür. Nöbetler geçirme risklerini artırabildiği ve almakta oldukları diğer ilaçları olumsuz etkileyebildiği için doktorlarına danışmadan ilaçlarının dozunu artırmamalı, azaltmamalı veya ilaçlarını kesmemelidir. Dozaj belirlemeleri ve ayarlamaları olgu temelinde değerlendirilmelidir.

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Karbamazepin asetominofen, varfarin, floksetin, izoniyazit, teofilin, eritromisin, etosüksimit ve benzodiyazepinler gibi birçok reçeteye tabi olan ve olmayan ilacı olumsuz etkilemekte veya onlar tarafından etkilenmektedir. Ayrıca, fenobarbital, primidon ve fernitoin gibi ilaçlar karbamazepinin metabolizmasını artırabilmekte, kandaki konsantrasyonlarını ise azaltmaktadır. Bu ilaçlardan bir bölümünün kan testleriyle izlenmesi gerekmektedir. Kantaron otu gibi bitkisel katkılar da karbamazepin düzeylerini etkileyebilmektedir. Doktorunuza almakta olduğunuz ilaçlar ve besin katkıları hakkında bilgi verin.

ABD Besin ve İlaç Dairesi (U.S. Food and Drug Administration [FDA) 2007 Aralığında karbamazepin ürün bilgilerinin Asya kökenli hastaların karbamazepinle tedaviye başlamadan önce genetik kan testinden geçmesi önerisini içereceğini açıklamıştır. HLA-B* 1502 genindeki değişken fomları saptayan bu genetik test seyrek görülen ancak ciddi deri reaksiyonu geliştirme riskindeki anlamlı artışı tanımlayabilmektedir. Bu değişken gen formu hemen hemen tamamen Asya kökenlilerde oluşmaktadır. Test sonucu pozitif olanlar karbamazepinle tedaviden kaçınmalıdır.

Karbamazepin bazı doğum kusurları ve ölü doğum riskini artırabilmekte, doğum kontrol haplarının etkinliğini azaltabilmektedir. Doğurganlık çağında olan kadınlar bu konu hakkında doktorlarıyla konuşmalıdır.

Ne kadar süre karbamazepin almam gerekecek?
Kasılma nöbetleri, bipolar (iki uçlu) bozukluk veya kronik sinir ağrısı geçiren hastalar tipik olarak yaşamları boyunca karbamazepin veya başka ilaçlar alacaktır. Karbamazepin etki göstermez veya ters etkilere neden olursa hastaya başka bir ilacın (ilaçların) verilmesi gerekebilir. Hastada geçici bir rahatsızlığa bağlı nöbetler oluşuyorsa o kişi yalnızca kısa bir müddet bu ilaçlara gerek duyabilir.

Doktorum sık sık serbest karbamazepin mi yoksa karbamazepin -10,11 epoksiti mi reçetelendirecek ?
Genellikle hayır. Bu testler rutin izlem için kullanılmamaktadır. Vücudunuzun karbamazepini nasıl metabolize edip kullandığını değerlendirmeye yardımcı olmak için bir veya iki kez bu testler istenebilir.

Kaynakça : labtestsonline