Resmi adı : Fetal fibronektin

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Hamile bir kadının erken doğum riskini değerlendirmeye yardımcı olmak amacıyla yapılır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
22-34 haftalık hamileyseniz ve erken doğum belirtileriniz varsa yapılır.

Gerekli Numune Nedir?
Rahim ağzından (servikal) veya vajinal sıvıdan örnek alınır.

Test için Hazırlık Gerekir mi?
Hayır ancak yalancı pozitif sonuç riskini azaltmak icin örnek alımından önceki 24 saat cinsel ilişkiye girilmemeli ve örnek fizik muayene öncesi alınmalıdır.

Ne test edilmektedir?
Fetal fibronektin (fFN), erken doğum riskini önceden belirlemeye yardımcı olarak kullanılabilecek bir glikoproteindir. fFN, bebeği saran amniyon kesesi ve anne rahminin iç çeperini döşeyen dokunun (desidua) arasında kalan, rahim-plasenta (veya koryodesidual) kesişimi olarak adlandırılan sınır bölgede üretilir. Fetal fibronektin çoğunlukla bu kesişim bölgesiyle sınırlıdır ve fibronektinin bu sınırın bütünlüğünün korunmasına yardımcı olduğu düşünülmektedir. Erken hamilelik boyunca rahim ağzında ve vajinal sıvıda tayin edilebilen fFN, normal bir gebelikte 24 hafta sonrasında tespit edilemez. Daha sonra tekrar görülür ve yaklaşık 36. haftalardan sonra tekrar analiz edilebilir.

Uzmanlara göre, normal bir gebelik 40 haftadır; 37. ve 42. haftalar arasında doğuma gidilir. Fetal fibronektin doğuma hazırlık amacıyla vücut tarafından salındığından 36. haftadan sonra rahim ağzı ve vajinal sıvıda bulunması beklenen bir durumdur. Erken gebelikte vajinal sıvılarda bulunan yüksek fFN düzeyleri normal büyümeyi ve rahim-plasenta kesişimindeki dokuların oluşumunu gösterir. Bu evre sonlandığında fFN düzeyleri de düşer. 22 ve 36. gebelik haftaları arasında fFN’nin analiz edilemediği bilinmektedir. Bu dönemdeki yüksek düzeyler rahim-plasenta kesişiminde bir problem olduğunu gösterir ve bu düzeyler artmış erken doğum riski ile ilişkilidir.

Test için numune nasıl toplanır?
Vajinanın posterior kısmındaki vajinal sıvıdan veya rahim boynunun girişindeki sıvıdan Dakron swab ile test örneği alınır.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Serviks veya uterusu fiziksel olarak etkileyecek herhangi bir şey fFN düzeylerini etkileyebilir. Bundan dolayı servikovaginal sıvı örnekleri fiziksel muayene öncesi toplanmalıdır. Kayganlaştırıcılar, losyonlar, sabunlar, ve duştan kaçınılmalıdır. Semen pozitif test sonucuna neden olacak kadar fFN düzeyine sahip olabildiğinden örnek alımı öncesi 24 saat cinsel ilişkide bulunulmamalıdır.

Nasıl kullanılır?
Pek çok hamile kadında erken doğum göstergesi olabilecek belirtiler görülebilir. Bu belirtiler rahim kasılmaları, vajinal akıntıda değişiklikler, bel ağrısı, kasıkta baskı hissi, kramp ve rahim ağzı açıklığıdır. Buna karşın, belirtilerin görüldüğü kadınların hepsi de erken doğuma gitmeyecektir. Çoğunlukla doğum miadında gerçekleşir. Erken doğumlar başarılı sonuçlansa da ne yazık ki bebek erken doğduğu için ciddi komplikasyonların gelişebilir. 37 haftalıktan küçük bebekler sıklıkla solunum ve beslenme zorluğu yaşarlar. Akciğerleri ve diğer organları yeterince gelişmemiştir ve normal işlevlerini göremezler. Bu zorlanma da kalıcı sağlık problemleri yaratabilir. Bebek ne kadar erken doğmuşsa komplikasyon gelişme ihtimali de o oranda artar.

Eğer doktorunuz erken doğum olabileceğini düşünürse doğumu geciktirmek amacıyla uygulanan tedavileri gözden geçirecektir. Bu tedavilerin istenmeyen yan etkileri olabilir. Bundan dolayı erken doğum riski olup olmadığını bilmek, yapılacak uygulamalarda doktora karar vermesi açısından yardımcı olur. fFN yakında doğum yapacak olanlarla yakın zamanda doğum yapmayacak olanların ayırımı açısından doktora yardımcı, nispeten girişimsel olmayan bir testtir.

Fetal fibronektin testi hamileliğin 22. haftası ile 34. gestasyonel haftası arasında, erken doğum belirtileri olan hamile kadınlarda kullanılır. Test erken doğum olasılığını önceden belirlemeye yardımcı olur.

Fetal fibronektin testi sadece aşağıdaki durumlarda kullanılmalıdır:

Amniyon zarlarının bütünlüğünün bozulmaması
Rahim ağzı (serviks) açıklığının 3 santimetreyi geçmemiş olması
Sadece hafif bir vajinal kanama olması
Servikal serklajın olmaması (Rahim ağzı yetersizliğinde bebeği rahimde tutmaya yardımcı olmak için hamilelik sırasında rahim ağzının dikilerek kapatılması)
24 saat içindeki cinsel ilişki veya pelvik muayene, fFN için yanlış pozitif test sonuçlarına sebep olabilir.

Erken doğum için yüksek risk taşısalar bile erken doğum belirtileri olmayan hastalara tarama amacıyla fFN testi yapılması önerilmez.

Ne zaman istenir?
Fetal Fibronektin (fFN) testi, 22. ve 34. gebelik haftaları arasındaki gebe kadınlarda, erken doğum olasılığını gösteren bir veya daha fazla belirti bulunduğu durumlarda istenir.

Bu belirtiler şunları içerebilir: rahim kasılmaları, vajinal akıntıda değişiklikler, bel ağrısı, karında rahatsızlık hissi, pelvik baskı ve/veya kramplar.

Eğer ilk yapılan fFN negatif ise ve doğum belirtileri sonraki 7-14 gün boyunca devam ederse test 14 gün sonra tekrar edilebilir. Her test sonucu takip eden 14 gün boyunca geçerli olduğundan dolayı testin birkaç defa tekrarlanması gerekebilir.

fFN sadece gebede erken doğum belirtileri varsa ve nitelenen durumları karşılarsa istenmelidir.

fFN testi; birden fazla fetüs taşıyan gebelerde (ikiz veya çoğul gebelik), plasenta dekolmanında (plasentanın erken ayrılması), erken zar yırtılmasında , plasenta previada (plasentanın rahimin alt bölgesine tutunma hali) veya orta-ağır seviyede vajinal kanamada istenmemelidir.

Test sonucu ne anlama gelir?
Pozitif fFN test sonucu her zaman erken doğumun habercisi olmayabilir. Buna karşın, negatif fFN sonucu gelecek 7-14 günlük süresince erken doğumun olmayacağının kuvvetli bir göstergesidir.

Diğer bir deyişle nitelenen durumları karşılayan erken doğum belirtisi olan kadınlarda fFN testinin negatif sonuç vermesi gelecek 7-14 gün için erken doğum ihtimalinin %1’den daha az olduğunu gösterir. Doktor her kişide oluşacak farklı durumu değerlendirmek için klinik uzmanlığını ve diğer testleri de ayrıca kullanacaktır.

Erken doğum bekleyen bir kadını tedavi etmek bir takım riskleri de beraberinde getireceği için, negatif fFN gereksiz hastaneye yatışları ve gereksiz ilaç tedavilerini azaltabilir.

Pozitif fetal fibronektin testi erken doğuma daha az özgüdür. Erken doğum ve yenidoğan komplikasyonları açısından artmış riski gösterir ama doktora erken doğum olup olmayacağı hakkında bilgi vermez. Pozitif test erken doğum belirtileri olan kadınların daha sıkı takip edilmesi gerektiğini gösterir.

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Eğer erken doğum riski çok yüksekse, doğumu mümkün olduğunca geciktirerek bebeği doğuma hazırlamak için ilave önlemler alınabilir. Tokolitik ajanlar (bir grup ilaç) rahim kasılmalarını önlemek için kullanılabilir ve kortikosteroidler gebeye bebeğin akciğer olgunlaşmasını sağlamak amacıyla verilebilir; her iki tedavinin de riskleri vardır. Ayrıca bu arada gebe kadın, erken doğumlara müdahalelerde uzmanlığı olan ve yeterli donanıma sahip tıbbi kuruluşlara transfer edilebilir.

Rahim veya rahim ağzını fiziksel olarak bozan herhangi bir şey fFN seviyelerinin yükselmesine sebep olabilir. Rahim ağzı ve vajinal sıvıdan alınan sıvı örnekleri herhangi bir fizik muayeneden önce toplanmalıdır. Lökosit veya eritrosit veya bakteriler, kayganlaştırıcılar, losyonlar, sabunlar ve duş alımıda test ile etkileşime girebileceğinden bunlardan kaçınılması gerekir.

Semen, pozitif test sonucuna neden olabilecek kadar fFN içerebilir. Cinsel ilişki 24 saat boyunca, pozitif fFN sonuçlarına yol açabilir, ama eğer test yapılmış ve negatif çıkmışsa o zaman sonuç geçerlidir.

fFN pamuk uçlu çubuklara ve cama bağlanabilir. Toplama Dakron çubukla yapılmalı ve plastik bir kaba konmalıdır yoksa fFN yanlış negatif sonuç verebilir.

Fetal fibronektin vajinal bir mantar olan Kandida’veya bağlanabilir. Hastanın vajinal mantar enfeksiyonu varsa sonuç yanlış negatif olabilir.

Erken doğum için risk faktörleri nelerdir?
Risk faktörleri:

Daha önce erken doğum yapmış olmak
Anne yaşının 18 yaşından küçük veya 40 yaşından büyük olması
Irk (beyaz olmayan ırkta daha yüksek)
Hamilelikte düşük veya aşırı kilo alımı
Önceki hamilelikte ikinci üç aylık dönemde düşük yapmış olmak
Rahim anormallikleri
Enfeksiyon
Sigara
Yasadışı ilaç kullanımı

Test 34.haftadan sonra neden yapılmaz?
fFN düzeyleri zamanında olacak bir doğuma yaklaştıkça normal olarak arttığından ve erken doğum komplikasyonlarının, 34-35. gestasyonel haftalarında doğan bir bebekte görülme ihtimalinin daha düşük olmasından dolayı, hamileliğin bu kadar geç bir döneminde yapılması genelde önerilmez.

Test, risk altında olup erken doğum belirtileri olmayan kadınlarda neden yapılmaz?
Şu ana kadar bunun klinik olarak yararlılığı kanıtlanmadığı için önerilmez.

Erken doğum engellenebilir mi?
Genel olarak hayır, ama rahim kasılmalarını engelleyen ilaçlar doğumu geciktirebilir. Bu arada da fetüsün akciğerinin olgunlaşmasına yardımcı olmak ve yenidoğan solunumsal distres sendromunu engellemek için kortikosteroid verilebilir ve gebenin üçüncü basamak bir sağlık kurumuna transferi için zaman kazanılır.

Erken doğum riskini belirlemek için başka hangi testler kullanılır?
Transvajinal ultrasonografi ile rahim ağzı açıklığı ölçülebilir ve bakteriyal vajinozis için tetkik yapılabilir.

Kaynakça : labtestsonline